 |
| ចម្ប៉ាដែលឃើញនៅក្នុងផែនទីនេះ មិនមានទៀតទេសព្វថ្ងៃនេះ។ |
 |
| លោកតា ចាម សុទ្ធ នៅខេត្តកំពង់ឆ្នាំង បង្ហាញកំណត់ហេតុប្រវត្តិសាស្រ្តចាម។ សហការី |
Jean-Michel Filippi
The Phnom Penh Post
អាណាចក្រខ្មែរ (សតវត្សរ៍ទី៩ដល់ទី១៥) ពិតណាស់មិនបានរីកចម្រើនតែឯងនោះទេ។ ប៉ុន្ដែងាកទៅមើលផែន ទីប្រវត្ដិសាស្រ្ដនៅតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍វិញ វាបានបង្ហាញច្បាស់សូម្បីតែអ្នកគ្មានជំនាញក៏អាចដឹងបានថា រាជាណាចក្រដ៏រុងរឿងនេះបានទាញយកប្រយោជន៍ពីភាពច្របូលច្របល់នៃ ភូមិសាស្រ្ដ នយោបាយតាំងពីសតវត្សរ៍ទី១៣។
នៅពេលនោះសូម្បីតែជនជាតិវៀត ណាមក៏ពុំទាន់វាតទឹកដីឆ្ពោះទៅកាន់ភាគខាងត្បូង ហើយរដ្ឋរបស់ថៃទើបតែកកើតប៉ុណ្ណោះ ប៉ុន្ដែបានវិវត្តខ្លួនជាបន្ដបន្ទាប់។
យ៉ាងណាមិញ សភាពការណ៍ប្រែប្រួលបានកើតឡើង។ ក្នុងឆ្នាំ១១៧៧ ដោយមានការចង្អុលបង្ហាញពីទាហានចិនរត់ចោលជួរម្នាក់ កងសំពៅចាមបានវាយប្រយុទ្ធតាមខ្សែទឹកខាងលើនៃទន្លេមេគង្គនិងពី ភ្នំពេញ ត្រង់ទន្លេចតុមុខ។ ពួកគេបានកាន់កាប់ក្រុងអង្គរគួរឲ្យភ្ញាក់ផ្អើលបំផុត ព្រមទាំងបានចូលឆក់ប្លន់ទ្រព្យសម្បត្ដិនិងបំផ្លិចបំផ្លាញទីក្រុង ផងដែរ។
ពួកគេបានដកទ័ពទៅវិញ ចាប់តាំងពី១១៨១ ស្ថិតក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ព្រះមហាក្សត្រជ័យវរ្ម័នទី៧ កងទ័ពខ្មែរបានវាយប្រយុទ្ធនឹងរាជាណាចក្រចម្ប៉ា ដែលក្រោយមកបានក្លាយជារដ្ឋចំណុះមួយរបស់អាណាចក្រខ្មែរ។
ជ័យជម្នះរបស់ទាហាន គឺជារឿងមួយ ហើយជ័យជម្នះខាងស្មារតី គឺជារឿងមួយទៀត។ ប្រសិនបើទីតាំងសំខាន់ៗរបស់ប្រទេសអាចត្រូវបានបំផ្លាញទៅហើយនោះ ពួកគេនៅសល់តែកម្លាំងស្មារតីប៉ុណ្ណោះ។ ស្ថិតក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ស្នាព្រះហស្តព្រះមហាក្សត្រជ័យវរ្ម័នទី ៧ អាណាចក្រខ្មែរជាស្នូលនៃការផ្លាស់ប្ដូរសាសនាចំពោះប្រវត្ដិសាស្រ្ដ ខ្មែរ ខណៈពេលដែលសាសនាថ្មីមួយ គឺជាព្រះពុទ្ធសាសនានិកាយមហាយានបានចូលខ្លួនមកជំនួសព្រហ្មញ្ញ សាសនា ដែលមិនអាចទ្រទ្រង់អាណាចក្របាន។
ព្រហ្មញ្ញសាសនា នៅតែប្រតិបតិ្ដបន្ដ ប៉ុន្ដែគ្រាន់តែជាចំណុះរបស់ពុទ្ធសាសនានិកាយមហាយាន ឯប្រាសាទអង្គរវត្ដនៅតែឈរបង្ហាញសម្រស់ដ៏ត្រកាលរបស់ខ្លួន។
តើជនជាតិចាមទាំងនោះជានរណា ដែលអាចរំខានដល់អាណាចក្រដ៏រឹងមាំនោះបាន?
ការចាប់ផ្ដើមនៃប្រវត្ដិសាស្រ្ដដ៏យូរលង់ប្រសិនបើយើងក្រឡេកមើល ផែនទីឧបទ្វីប និងដែនកោះអាស៊ីអាគ្នេយ៍ (SEA) យើងអាចសម្គាល់ឃើញមានប្រទេសមិនដល់៩ទេ។ ព្រំដែនសីមារវាងបណ្ដាប្រទេសទាំងនោះ មិនបានបញ្ជាក់ប្រាប់ពីសមាសភាពភាសារបស់ជនជាតិណាមួយនៅតំបន់ អាស៊ីអាគ្នេយ៍នោះឡើយ។ ស្ថានការណ៍កាន់តែមានភាពស្មុគស្មាញច្រើនឡើងៗអស់រយៈពេលជាច្រើន សតវត្សរ៍។ សូមត្រឡប់ទៅកាន់សតវត្សរ៍នៃយុគសម័យបុរេ (Common Era)។ ប្រទេសចិន ភូមា ឡាវ និងថៃ គឺជាប្រទេសចំណូលថ្មីក្នុងទឹកដីអាស៊ីអាគ្នេយ៍ ដែលជាទឹកដីលំនៅដ្ឋានដ៏ធំនៃឧបទ្វីបរបស់ក្រុមជនជាតិ Austro-Asiatic (ឬក៏ខ្មែរមន)។ នេះបញ្ជាក់ថា ជនជាតិខ្មែរនិងក្រុមពាក់ព័ន្ធផ្សេងទៀត (ដូចជាមន គួយ បាណា ជាដើម) គឺជាប្រជាជនតាំងលំនៅដំបូងគេបង្អស់នៅឧបទ្វីបនេះ។ យ៉ាងណាមិញ វាបានប្រែប្រួលអស់ហើយ ជាក់ស្ដែងតំបន់ស្នូលនៃឧបទ្វីបបច្ចុប្បន្នស្ថិតនៅចំកណ្ដាលប្រទេស វៀតណាម ជាទីដែលក្រុមជនជាតិប្រើភាសាផ្សេងជាអ្នកកាន់កាប់។ ក្រុមទាំងនោះមានឈ្មោះថា (Austronesian) ឬក៏ (Malayo-Polynesian) ដែលមានជនជាតិចម្រុះសាសន៍រស់នៅដូចជា ចារ៉ៃ (Jarai) រ៉េដ (Rhade) កូហូ (Koho) និងចាម (Cham)។ ពួកគេនិយាយភាសាស្រដៀងគ្នានិងគ្មានជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងក្រុម ជនជាតិ Austro-Asiatic (ឬក៏ខ្មែរមន)ទេ។
វត្ដមាននេះហាក់ដូចជាផ្ទុយស្រឡះទាំងស្រុង។ ភាសា (Austro-Asiatic) ឬក៏ខ្មែរមនត្រូវបានប្រើនៅលើឧបទ្វីបទាំងមូលដែលលើកលែងតែជនជាតិ ម៉ាឡេប៉ុណ្ណោះ។ ដោយឡែកភាសា (Austronesian) ត្រូវបានប្រើនៅក្នុងតំបន់ប៉ាស៊ីហ្វីកចាប់ពីកោះ Easter រហូតដល់ម៉ាដាហ្គាស្កា (Madagascar) និងចាប់ពីបូណេអូ (Borneo) រហូតដល់ប៉ាពូ (Papua)។
ដូច្នេះតើមានករណីលើកលែងរបស់ជនជាតិចាមផ្សេងទៀតទេ? ចម្លើយគឺពិត និងមិនពិតពីព្រោះបែលវូត (Bellwood) និងឌើហ្គូត (Thurgood) បានឲ្យយើងដឹងថា៖ «ក្រុមជនជាតិនិយាយភាសា(Austronesian)បានមកតាំងលំនៅលើឆ្នេរសមុទ្រប្រទេសវៀតណាមតាំងពីវាជាទឹកដីកំណើតដំបូងរបស់ជនជាតិម៉ាឡាយ៉ាឬក៏អាចជាជនជាតិបូណេអូ មុនគ្រិស្ដសករាជ៦០០។
ការប្រែក្លាយពីក្រុមកុលសម្ព័ន្ធមកជារាជាណាចក្រខណៈពេលដែលរាជាណា ចក្រនគរភ្នំ ឬក៏ហ្វូណនស្ថិតក្នុង (សតវត្សរ៍ទី១ដល់ទី៧) ចំណេះដឹងរបស់យើងស្ដីពីប្រទេសចម្ប៉ាបានមកពីប្រភពប្រទេសចិននៃ ដំណើររឿងទីក្រុងលីន យី។
លីន យី ក៏ត្រូវបានជនជាតិចាមហៅថា អ៊ីដ្រាពូរ៉ា គឺជាក្សត្របុរីមួយ រួមជាមួយអាម៉ារ៉ាវ៉ាទី (Amaravati) វីចាយា (Vijaya) គោធើរ៉ា (Kauthera) និងផានឌូរ៉ាងហ្គា (Panduranga) ដែលលាតសន្ធឹងពីភាគខាងជើងអណ្ណាម (កណ្ដាលប្រទេសវៀតណាម) រហូតដល់ភាគខាងជើងតំបន់ Cochinchina (ភាគខាងត្បូងនៃប្រទេសវៀតណាម)។
ក្សត្របុរីទាំងអស់នេះ គឺជាបណ្ដារដ្ឋរបស់ឥណ្ឌា ហើយប្រតិបត្ដិសិល្បៈ វប្បធម៌ និងសាសនាឥណ្ឌា (ព្រហ្មញ្ញ សាសនា ហើយក្រោយមកព្រះពុទ្ធ សាសនា) ព្រមទាំងភាសាផងដែរ។ ភាសាចាម មានដើមកំណើតដូចគ្នានឹងភាសាខ្មែរ និងមនដែរ។
នៅសតវត្សរ៍ទី៥ ប្រទេសចម្ប៉ា (លីន យី) មានកម្លាំងគ្រប់គ្រាន់ដើម្បីវាយរំលំនិគមជនវៀតណាម ដែលបច្ចុប្បន្នគឺនៅវៀតណាមភាគខាងជើងជាមួយនឹងសំពៅចម្បាំងរាប់រយ គ្រឿង។
អតីតរាជាណាចក្រចម្ប៉ា អាចត្រូវបានសិក្សាច្បាស់ណាស់តាមរយៈសំណល់សិល្បៈរបស់ខ្លួនចាប់ពី សតវត្សរ៍៥ដល់ទី១៥។ យើងនៅតែពេញចិត្ដនឹងប្រាសាទពូណាហ្គា(Po Nagar) ក្បែរកំពង់ផែញ៉ាត្រាងឬក៏តំបន់ប្រាសាទពូ ក្លោង ហ្គារ៉ៃ (Po Klaung Garai) ក្បែរទីក្រុងផានរ៉ាង ប្រទេសវៀតណាម។ ខណៈពេលដែលឆ្នេរនោះ ត្រូវបានគ្រាប់បែកទម្លាក់បំផ្លិចបំផ្លាញអំឡុងសម័យសង្គ្រាមវៀតណាម យើងតែងតែខិតខំស្វែងយល់ពីគំនូរនិងរូបភាពចាស់ៗដែលថតដោយក្រុម អ្នកប្រាជ្ញបារាំងជាន់ដើម ដែលបានមកសិក្សាពីជីវិតរស់នៅរបស់ជនជាតិចាម។
ចម្លាក់ថ្មរបស់ចាមអាចនៅតែជាទីចាប់អារម្មណ៍ចំពោះសារមន្ទីររូបចម្លាក់ចាមក្នុងទីក្រុងដាណាង ប្រទេសវៀតណាម ឬក៏សារមន្ទីរ Guimet ក្នុងក្រុងប៉ារីស។
រូបចម្លាក់ដ៏ស្រស់ស្អាតទាំងនោះ ជាចម្លាក់ផុស និងចម្លាក់រូបដ៏វិសេសវិសាលបំផុតនៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍នៅតែមានវត្ដមាន ដើម្បីបង្ហាញពីភាពរុងរឿងនៃការរស់នៅរបស់ជនជាតិចាម។ ចាប់ពីចារឹកសិល្បៈ ក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ ស្នាដៃឯករបស់ជនជាតិចាមទាំងនោះ មានតែចម្លាក់ខ្មែរក្នុងសារមន្ទីរជាតិក្នុងក្រុងភ្នំពេញប៉ុណ្ណោះ ទើបអាចប្រៀបធៀបបាន។
រាជាណាចក្ររលំរលាយបច្ចុប្បន្នជនជាតិចាមជាង៨ម៉ឺននាក់នៅតែរស់នៅកណ្ដាលប្រទេសវៀតណាម ។ ចំពោះការរស់នៅប្រមូលផ្ដុំដ៏ធំនេះ ពួកគេនៅតែនិយាយភាសាចាម នៅតែគោរពបូជាព្រហ្មញ្ញសាសនាដដែល ប៉ុន្ដែរាជាណាចក្រដ៏រុងរឿងរបស់ពួកគេសព្វថ្ងៃ បានរលាយសាបសូន្យហើយ។ ពួកគេ គឺជាប្រជាជនដែលនៅសេសសល់ពីរាជាណាចក្រដ៏អស្ចារ្យដែលបានប្រឈមមុខយ៉ាងស្វិតស្វាញជាមួយនឹងវៀតណាមរយៈពេល១០០០ឆ្នាំ។
ប្រវត្ដិសាស្រ្ដរបស់រាជាណាចក្រចម្ប៉ា អាចត្រូវបានស្វែងយល់តាមរយៈការវាយប្រយុទ្ធវាតទីរបស់វៀតណាមទៅ កាន់ភាគខាងត្បូង (Nam Tien)។
ក្នុងយុគសម័យបុរេប្រវត្ដិ រដ្ឋទី១របស់វៀតណាម បានឈានដល់ភាពរុងរឿងតាមរយៈការជីកបើកច្រាំងទន្លេក្រហម។
កងទ័ពវៀតណាមផ្ដួលកងទ័ពចិននៅគ្រិស្ដសករាជ ៩៣៨ ហើយនេះក៏ជាការបញ្ចប់ការគ្រប់គ្រងរយៈពេល១០០០ឆ្នាំរបស់ចិនផង ដែរ។ ចាប់ពីពេលនោះមក រដ្ឋឯករាជ្យថ្មីមួយរបស់វៀតណាម អាចបន្ដយុទ្ធនាការឆ្ពោះទៅភាគខាងត្បូងរបស់ខ្លួន(Nam Tien) ដែលពេលនោះហើយវាជាសុបិនដ៏អាក្រក់នៃប្រវត្ដិសាស្រ្ដរបស់ចាម។
ចម្បាំងសម័យបុរាណក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ ជាទូទៅមានបំណងច្បាំងដណ្ដើមនិងគ្រប់គ្រងនិគមជនតូចៗដែលរស់នៅ រប៉ាត់រប៉ាយ ដោយពួកគេចេះប្រើជំនាញបញ្ចូលទឹកក្នុងស្រែ សិល្បៈ និងទេពកោសល្យផ្សេងៗ។ ទាំងអស់នេះ គ្មាននៅក្នុងគោលដៅឆ្ពោះទៅភាគខាងត្បូងរបស់វៀតណាមទេ។
ការវាតទឹកដីឆ្ពោះទៅភាគខាងត្បូងរបស់វៀតណាមនេះ គោលបំណងចង់ក្ដោបក្ដាប់ជនជាតិទាំងអស់។ ដំណើរការនេះត្រូវបានកំណត់យ៉ាងច្បាស់ដោយ (Léopold Cadière) ក្នុងឆ្នាំ១៩១១។ នៅពេលដែលពួកគេអាចធ្វើទៅរួច ពួកគេនឹងបណ្ដេញជនជាតិដើមចេញ មិនថាត្រូវប្រើវិធីសាស្រ្ដសន្ដិភាព ដោយពួកគេត្រូវយកដីទាំងនោះ សម្អាតដីឲ្យស្អាតនិងដាំដើមឫស្សី។ វាជារបងដែលបន្សល់ទុករហូតដល់សព្វថ្ងៃនេះ ពោលគឺនៅជុំវិញឧទ្យានអណ្ណាម និងភូមិដ្ឋានជាច្រើនទៀត ហើយពួកគេក៏ត្រូវប្រើអំពើហិង្សានិងវាយបណ្ដេញជនជាតិចាម ដោយបំផ្លិចបំផ្លាញប្រាសាទរបស់ពួកគេនិងរំលំរូបសំណាក់ផងដែរ។
សរុបមកលែងមានទីជម្រកសម្រាប់ជនជាតិចាមទៀតហើយ។
ក្នុងឆ្នាំ ១៤៧១ វីចាយាចាទីក្រុងចាម ត្រូវបានត្រួតត្រាដោយវៀតណាម។ ដូច្នេះវានៅមិនទាន់បញ្ចប់រាជាណាចក្រចម្ប៉ាទាំងស្រុងនោះទេ ដែលក្លាយជាសម្ព័ន្ធក្សត្របុរីជាជាងរដ្ឋបង្រួបបង្រួម។ យោងតាមអ្នកប្រាជ្ញាជនជាតិចាមម្នាក់ឈ្មោះ ផូ ដាម៉ា (Po Dharma) បានឲ្យដឹងថា រដ្ឋចាមដ៏ស្រស់បំព្រងមួយនៅតែមានឈ្មោះរបស់ខ្លួនក្នុងភាគខាង ត្បូងរហូតឆ្នាំ១៨៣៥។
ស្របពេលនឹងការវាយវាតយកទឹកដីឆ្ពោះទៅភាគខាងត្បូងរបស់វៀតណាម ជនជាតិបាននាំរត់ភៀសខ្លួនទៅបរទេស ទៅកាន់កោះហៃណាន់ ឧបទ្វីបម៉ាឡេនិងកោះស៊ូម៉ាត្រា និងប្រទេសកម្ពុជា។
បុរេប្រវត្ដិរបស់ចាមនៅកម្ពុជារឹតតែមិនច្បាស់ទៀត។ ចាប់ផ្ដើមពីសំណួរដែលថា តើចាម មូស្លីម មានវត្ដមាននៅពេលពួកគេភៀសខ្លួនមកកាន់កម្ពុជាដែរឬទេ? ក្រុមអ្នកប្រាជ្ញ បានគូសបញ្ជាក់ថា ចម្ប៉ាមានទំនាក់ទំនងជាមួយពិភពមូស្លីមកាលពីដើមសតវត្សរ៍ទី៩។
ចាមមូស្លីមមួយក្រុមនៅតែកំពុងរស់នៅវៀតណាមកណ្តាល ថ្វីបើពួកគេជាជនជាតិភាគតិចក៏ដោយ ក៏ជនជាតិភាគតិចទាំងនេះនៅតែកាន់សាសនាហិណ្ឌូ។ បន្ទាប់មកវាគួរឲ្យសរសើរដែលថា មុននឹងជ្រកកោននៅកម្ពុជា ចាមមួយចំនួន បានប្តូរទៅជាអ៊ិស្លាមរួចទៅហើយ។ សព្វថ្ងៃនេះការពិតដែលថា ចាមកម្ពុជាទាំងអស់ ជាមូស្លីមនាំឲ្យបញ្ញវន្តភាគច្រើន សន្និដ្ឋានថា ការផ្លាស់ប្តូររបស់ចាមភាគច្រើន ពិតជាកើតមាននៅកម្ពុជា។ ជ្វា ជាពលរដ្ឋមូស្លីមភាគច្រើន កំពុងតែរស់នៅកម្ពុជាកាលពីសតវត្សរ៍ទី១៥។ គេមិនដឹងច្បាស់ពីប្រភពដើមរបស់ពួកគេនៅឡើយទេរហូតមកដល់សព្វ ថ្ងៃនេះ ដែលពួកគេ ទាំងអស់និយាយភាសាខ្មែរ ហើយមិនមានភាសាផ្ទាល់ខ្លួនទេ។ វាប្រហែលជាមានទំនាក់ទំនងដែលថា ចាម បានប្តូរទៅជាអ៊ិស្លាម។
ចាម ត្រូវបានផ្តល់ងារដោយព្រះមហាក្សត្រសម័យឧដុង្គ (១៦០១-១៨៦៥) និងទឹកដីដើម្បីតាំងទីលំនៅ។
បន្ទាប់ពីការដួលរំលំរបស់ Vijaya មក ការផ្លាស់ប្តូរទីលំនៅធំៗមិនលើសពីបីទេនៅកម្ពុជា ដែលគេបានធ្វើឡើងនៅក្នុងឆ្នាំ១៦៩២,១៧៩៦ និង១៨៣០ ហើយនៅឆ្នាំ១៨៣៥ ពួកគេនីមួយៗ ស្រដៀងគ្នាទៅនឹងជនជាតិវៀតណាម ដែលគេបង្ខំឲ្យទៅរស់នៅភាគខាងត្បូង។
ដូចដែលពួកគេនិយាយថា បន្ទាប់មកចាម ដែលបាត់បង់ប្រទេសកំពុងតែរស់នៅក្នុងផ្ទះរបស់អ្នកផ្សេង។
រឿងនេះមិនមានន័យថា ពួកគេបោះបង់ចោលរដ្ឋផ្ទាល់របស់ពួកគេ ដូចដែលប្រវត្តិសាស្រ្តរបស់ពួកគេមាននៅកម្ពុជា ជាមួយនឹងការប៉ុនប៉ងជាច្រើនដើម្បីបង្កើតរដ្ឋចាមមួយ។ ការប៉ុនប៉ងអាយុខ្លីទាំងនេះលើកចុងក្រោយបានធ្វើឡើងក្នុងអំឡុង នៃរជ្ជកាលរបស់ព្រះមហាក្សត្រអង្គ ឌួង (១៨៤៧-១៨៦០) ហើយត្រូវបានគេបង្ក្រាបយ៉ាងចាស់ដៃ។
សម័យទំនើបគឺនៅពេលដែលរដ្ឋអាណាព្យាបាលបារាំង«១៨៦៣-១៩៥៣) ដែលការសិក្សាចាមសម័យទំនើប ត្រូវត្រួសត្រាយនៅវៀតណាម និងនៅកម្ពុជាដោយអ្នកប្រាជ្ញដូចជាលោក Aymonier និងលោក Cabaton ដែលពួកគេក៏ជាអ្នករដ្ឋបាលផងដែរ។ រដ្ឋអាណាព្យាបាលបារាំង ក៏បានសង្កត់ធ្ងន់ពីការចាប់ផ្តើមរបស់ចាមនៅកម្ពុជា ដែលមិនបានចាប់អារម្មណ៍លើការបញ្ជូនកូនឲ្យទៅរៀនសាលាបារាំង។ ប្រព័ន្ធអប់រំបារាំង ជាទូទៅត្រូវបានគេមើលឃើញថាជាការគំរាមកំហែងដល់អត្តសញ្ញាណ មូស្លីម។ ដោយមិនមានសញ្ញាបត្រគ្រប់គ្រាន់ ចាម មិនអាចចូលរួមក្នុងជីវិតនយោបាយ និងកិច្ចការរដ្ឋបានទេ។
សម័យសីហនុ (១៩៥៥-១៩៧០) បានកំណត់និយមន័យឥរិយាបថថ្មីមួយចំពោះចាមដែលត្រូវបានគេហៅថា« ខ្មែរអ៊ិស្លាម»។ ការពាក់ព័ន្ធនៅក្នុងរឿងនេះ លោក William Collins បានដឹងច្បាស់អំពីពេលដែលលោកបានសរសេរថា«នរណាដែលប្រើពាក្យថា«ខ្មែរអ៊ិស្លាម» ដឹងថា សហគមន៍ចាម-ម៉ាឡេ មានលក្ខណៈខុសប្លែកខាងជាតិសាសន៍ពីខ្មែរ។ ពួកគេ និយាយភាសាជាច្រើនដែលមានទំនាក់ទំនងនឹងម៉ាឡេ ពួកគេបានសម្លឹងមើលបរទេសសម្រាប់ស្រុកកំណើតដូនតារបស់ពួកគេ។ ពួកគេនៅតែរក្សាអត្តសញ្ញាណតែមួយគត់របស់ពួកគេ ដាច់ដោយឡែកពីខ្មែរ ដោយអះអាងថា អ៊ិស្លាម ដែលហាមមិនឲ្យរៀបការជាមួយនឹងអ្នកដែលមិនមែនមូស្លីម។ ការបំបែកនេះ ត្រូវបានពង្រឹងដោយការអនុវត្តខាងសាសនាដែលផ្ទុយស្រឡះជាមួយនឹង អ្នកដែលរស់នៅក្នុងសហគមន៍ខ្មែរភាគច្រើន។ ជាថ្មីម្តងទៀត ភាពខុសប្លែកគ្នាដែលពិបាកនឹងកែប្រែ ត្រូវបញ្ជាក់ដោយអ៊ិស្លាម ដែលធ្វើឲ្យលាយឡំទៅនឹងជនជាតិខ្មែរក្លាយជារឿងមិនអាចធ្វើទៅ បាន ដែលលើកឡើងថា ពាក្យថា«ខ្មែរអ៊ិស្លាម»ចង្អុលទៅរកលក្ខណពិសេសមួយរបស់ប្រទេស កម្ពុជា ដែលរួមមានមូស្លីម ក្នុងចំណោមពលរដ្ឋផ្សេងៗរបស់ខ្លួន»។
សាធារណរដ្ឋខ្មែរ (១៩៧០-១៩៧៥)ជាការលេចឡើងនូវទស្សនភូមិសាស្រ្តនយោបាយថ្មីមួយដែល ក្នុងនោះចាម មានតួនាទីគួរឲ្យកត់សម្គាល់។
នៅទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៤០ អាជ្ញាធរបារាំង បានសន្យាថា នឹងផ្តល់ស្វ័យភាពទៅឲ្យក្រុមជនជាតិភាគតិច«ម៉ុងតាញ៉ា» ដែលកំពុងតែរស់នៅតំបន់ខ្ពស់រាបវៀតណាម ដែលមានផែនការឯករាជ្យស្ងាត់ៗ។ ក្នុងករណីមួយបែបនេះ អ្វីដែលសព្វថ្ងៃនេះវៀតណាម បានបញ្ចប់ដោយការបរាជ័យរបស់លោក Dien Bien Phu ដែលផែនការទាំងនេះ មិនត្រូវបានគេគោរពទេ។
គំនិតបែបនេះ ត្រូវបានសើរើដោយរណសិរ្សបង្រួបបង្រួមសម្រាប់ការរំដោះពូជសាសន៍ដែល ត្រូវបានគេជិះជាន់(FULRO)។ ដោយបានប្រសូតក្នុងឆ្នាំ១៩៦៤ ជាមួយនឹងការគាំទ្រពីទាហាន ពិសេសរបស់អាមេរិក FULRO បាននិងកំពុងដើរតួជាង១០ឆ្នាំជាផ្នែកមួយនៃកងទ័ពពិតប្រាកដ សម្រាប់ជនជាតិវៀតណាមភាគតិចខាងត្បូង។ FULRO ជាធាតុផ្សំខាងមនោគមវិជ្ជាពិតប្រាកដមួយជាមួយនឹងការទាមទារ សម្រាប់ស្វ័យភាព ឬឯករាជ្យ ព្រំដែនថ្មី។
សាធារណរដ្ឋខ្មែរ បានបង្ហាញពីការចាប់អារម្មណ៍ពិតប្រាកដមួយនៅក្នុង FULRO តាមរយៈក្រុមមន្រ្តីចាមជាន់ខ្ពស់របស់លោក ហើយជាពិសេសគឺលោកឧត្តមសេនីយ៍ Les Kosem។ លោកត្រូវបានគេស្គាល់នៅពេលធ្វើសង្គ្រាម ថាជា Po Nagar ដែលតួអង្គឆ្នើមរូបនេះ ក៏បានល្បីឈ្មោះតាមរយៈការបង្កើតរណសិរ្សរំដោះចម្ប៉ា (CLF) ក្នុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៥០។ លោក ក៏ជាឥស្សរជនសំខាន់ម្នាក់នៅក្នុង FULRO និងនៅក្នុងការបង្កើតទំនាក់ទំនងផ្លូវការរវាងសាធារណរដ្ឋខ្មែរ និងអ្នកជាតិនិយមចាម។ សម្រាប់លោក ជម្លោះឥណ្ឌូចិនលើកទីពីរ ជាឱកាសប្រកបដោយឧត្តមគតិដើម្បីបង្កើតឡើងវិញនូវរដ្ឋចាមមួយ ហើយនៅឆ្នាំ១៩៧១ គណៈប្រតិភូចាមមួយក្រុមដែលតំណាងឲ្យរដ្ឋចាមដែលគេអះអាងថ្មីៗ នេះ ត្រូវបានគេស្វាគមន៍នៅរាជធានីភ្នំពេញ។ នៅពេលនោះផែនទីសាធារណរដ្ឋខ្មែរ ត្រូវបានគេគូសជាមួយនឹងព្រំដែនថ្មីមួយរវាងកម្ពុជាដែលរួមមាន Cochin-china និងចម្ប៉ាផងដែរ។
ការប៉ុនប៉ងចុងក្រោយដើម្បីឲ្យចាមរស់ឡើងវិញ គឺមានអាយុខ្លី។ កាលពីថ្ងៃទី១៧ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៥ ខ្មែរក្រហម បានចូលក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ ហើយរបប៣ឆ្នាំ ៨ខែ និង២០ថ្ងៃ ដែលបន្ទាប់មកដាក់ជារបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យវិញ ក៏ស្ថិតក្នុងចំណោមសោកនាដកម្មរន្ធត់បំផុតនៅសតវត្សរ៍ទី២០។
ជនជាតិខ្មែរជាង២លាននាក់ បានបាត់បង់ជីវិតដោយសារតែការអត់ឃ្លាន ការគ្មានថ្នាំសង្កូវ និងការប្រហារជីវិត។ យោងតាមលោក Craig Etcheson ឲ្យដឹងថា ការប្រហារជីវិតត្រូវបានគេជឿថា មានពី៣០ទៅ៥០ភាគរយនៃចំនួនអ្នកស្លាប់។
ខ្មែរក្រហម បានសម្លាប់ចាមប្រមាណ១២៥ពាន់នាក់ដែលស្មើនឹងពាក់កណ្តាលនៃចាម ទូទាំងប្រទេសកម្ពុជា។ ភាគច្រើននៃបញ្ញវន្ត បានយល់ស្របលើការពិតទាំងនេះ។ អ្វីដែលជាប្រធានបទនៃការខ្វែងគំនិតគ្នាគឺនៅក្នុងការវិភាគពី មូលហេតុរបស់ក្រុមជនដៃដល់។ តើចាមត្រូវបានគេកំណត់ជាគោលដៅពិសេសថាជាក្រុមសាសនា ឬក្រុមជនជាតិភាគតិចដើម្បីបង្កើតភាពដូចគ្នាខាងជនជាតិឬទេ? ក្នុងករណីមួយបែបនេះ ដែលកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ(DK) អាចត្រូវបានគេចោទប្រកាន់ថា បានប្រព្រឹត្តអំពើប្រល័យពូជសាសន៍។ ការបកស្រាយទីពីរគឺថា DK បានឲ្យមានក្តីរន្ធត់ដល់ពួកកុម្មុយនិស្ត និងថា ចាម មិនអាចទទួលផលវិបាកច្រើនជាងពលរដ្ឋកម្ពុជាផ្សេងៗទៀត។ របៀបរបបរស់នៅរបស់ចាម ត្រូវបានគេកំណត់គោលដៅ ព្រោះត្រូវបានគេមើលឃើញថាជាបដិវត្តតបវិញ អ៊ិស្លាមបានចូលប្រភេទសាសនាប្រតិកិរិយា ហើយទំនាក់ទំនងនៃសាមគ្គីភាពនៅក្នុងសហគមន៍ចាម ត្រូវបានស្វែងយល់ដោយ DK កាលពីដើមឆ្នាំ១៩៧៣ ថាជាការគំរាមកំហែងមួយដល់របៀបរបបថ្មីមួយដែលខ្លួនចង់អនុវត្ត។
សាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា (PRK) ដែលកើតឡើងបន្ទាប់ពី DK ក្រោយការធ្វើអន្តរាគមន៍ពីវៀតណាមនៅឆ្នាំ១៩៧៨-១៩៧៩ បានប្រព្រឹត្តលើ សហគមន៍ចាម ជាមួយនឹងការត្រាប្រណីពិសេស។ ការផ្តោតលើទុក្ខសោករបស់ចាមក្នុងអំឡុង DK ត្រូវប្រើប្រាស់ដោយ PRK ដើម្បីសង្កត់ធ្ងន់ពីភាពការខ្វែងគំនិតគ្នារវាងរបបសង្គមនិយម«ពិត ប្រាកដ»ពីដំណោះស្រាយDK រ៉ាឌីកាល់ ទៅរកសង្គមនិយម។ យោងតាមអត្ថបទ “L’Islam au Kampuchéa” ដែលគេបានបោះពុម្ពផ្សាយក្នុងឆ្នាំ១៩៨៧ ចាម នឹងបាត់ស្រមោលទាំងស្រុង ប្រសិនបើ DK មិនត្រូវបានគេផ្តួលរំលំ។
ឥឡូវនេះមានប្រជាជនចាម៣០ម៉ឺននាក់នៅកម្ពុជាដែលប្រហែលស្មើនឹង៧០ភាគរយនៃពលរដ្ឋមូស្លីមកម្ពុជាទាំងអស់។
អត្តសញ្ញាណចាមនៅកម្ពុជាសម័យបច្ចុប្បន្នថ្វីបើមានចាមជាច្រើន ក្រុម និងសមាគមវប្បធម៌ជាច្រើននៅបរទេសដែលទាមទារទឹកដីចាមពីដូនតា នៅវៀតណាម សព្វថ្ងៃនេះនៅកម្ពុជា លែងមានក្តីសង្ឃឹមអំពីទឹកដីចម្ប៉ាជាភូមិសាស្រ្តមួយ ឬរដ្ឋចាមទៀតហើយ។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយអត្តសញ្ញាណចាម នៅតែជាបញ្ហាចម្រូងចម្រាសនៅកម្ពុជា។ របៀបដែលចាមកាន់សាសនាអ៊ិស្លាម ជាគំរូគួរឲ្យចាប់អារម្មណ៍ជាខ្លាំង។ អ៊ិស្លាមក្នុងចំណោមពលរដ្ឋចាម អាចត្រូវបានគេបែងចែកជាពីរក្រុម។ មួយជាចាមសុទ្ធ ដែលមាន១០ភាគរយនៃពលរដ្ឋចាម គឺស្មើនឹង៣ម៉ឺននាក់ ដែលរស់នៅខេត្តកំពង់ឆ្នាំង ពោធិ៍សាត់ និងខេត្តបាត់ដំបង។ ចាមសុទ្ធ ជារបៀបមួយដែលពួកគេហៅខ្លួនឯងព្រោះពួកគេ ត្រូវបានចោទប្រកាន់ដោយចាមមួយក្រុមទៀតថាកាន់ប្រពៃណីក្រៅសាសនា។ ពួកគេតែងតែថ្វាយបង្គំព្រះនៅរៀងរាល់ថ្ងៃសុក្រ ព្រោះវាផ្ទុយនឹងការសូត្រធម៌តាមធម្មតាដែលធ្វើមួយថ្ងៃ៥ដង។
ពួកគេនៅតែសរសេអក្សរចាមផ្ទុយពី Javi ដែលជាអក្សរអារ៉ាប់ដែលដើមឡើយត្រូវបានគេសម្របសម្រួលតាមម៉ាឡេ។ ការរំលោភផ្សេងៗទៀត ត្រូវបានកត់សម្គាល់ដោយអ្នកស្រាវជ្រាវឈ្នោះ Agnès De Feo ដែលបានផ្តួចផ្តើមឲ្យមនុស្សថ្វាយបង្គំនៅក្នុងវិហារអ៊ិស្លាម។ ពួកគេ បានរៀបចំពិធីម្តងក្នុងមួយឆ្នាំនៅខែកញ្ញាដែលជាពិធីមួយនៅ ក្នុងវិហារឧត្តុង្គរបស់ពួកគេដើម្បីប្រារព្ធថ្ងៃដូចគ្នាដែល Imam San គោរពដូចជាព្រះ និងកំណើតរបស់ព្យាការីដែលពួកគេ បានចាត់ទុកខ្លួនឯងថាជាអ្នកគាំទ្រ Imam San។ ការប្រារព្ធខួបរបស់ព្យាការី និងព្រះ ត្រូវបានចាត់ទុកថា ប្រកបទៅដោយអញ្ញត្រពី wahhabism និង Tabligh ដែលប្រើប្រាស់ឥទ្ធិពលកាន់តែច្រើនឡើងៗលើអ៊ិស្លាមរបស់ចាមនៅ កម្ពុជា។
ចាមមួយប្រភេទទៀត មានចាមដែលកាន់តាមច្បាប់សាសនា។ គេមិនអាចរៀបចំរចនាសម្ព័ន្ធឲ្យបានងាយស្រួលទេស្តីពីដំណោះស្រាយ នេះ ហើយត្រូវគេចាត់ទុកថាជាអ្វីដែលមានតគ្នាពីមុនមក។ តាមពិតទៅមានបាតុភូតច្បាស់ក្រឡែតមួយដែលជាឥទ្ធិពលកាន់តែខ្លាំង ឡើងៗរបស់ក្រុមអ៊ិស្លាមជ្រុលនិយមជាមួយនឹងការក្លាយមកពី Wahhabit និង Tabligh។ ដំណោះស្រាយទាំងពីរនេះ មិនខុសគ្នាទេ។ មូលហេតុដែលនាំឲ្យអ៊ិស្លាមដុនដាបគឺភាគច្រើនដោយសារតែការពិត ដែលថា «សារអ៊ិស្លាមពិតប្រាកដ» ត្រូវបានគេបំភ្លេចចោល។ «សារអ៊ិស្លាមពិតប្រាកដ»ត្រូវបានគេរឹតបន្តឹងទៅនឹងការកាន់ សាសនានៅពេលដែលមានព្យាការី និង Salaf Salîh ដែលជាបរិវារខាងសាសនា។ នៅក្នុងទស្សនៈមួយបែបនេះ មិនមានលទ្ធភាពជុំវិញការរកដំណោះស្រាយមួយទៅនឹងអ៊ិស្លាមដែលនឹង អត់ឱនដល់ការដាក់បញ្ចូលទម្លាប់វប្បធម៌ក្នុងស្រុក ដែលតាមពិតទៅជាព្រំដែនមួយដែលបំបែកសាសនាពិតប្រាកដចេញពីការ ប្រមាថសាសនាតាមរយៈសហគមន៍មូស្លីម។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ មានខ្សែបន្ទាត់ព្រំដែនគួរឲ្យចាប់អារម្មណ៍ជាខ្លាំងមួយទៀតដែលគេ មិនទាន់ផ្តល់ការចាប់អារម្មណ៍នៅឡើយ។ នៅមុនឆ្នាំ១៩៧០ ចាមជាច្រើន បានបង្កើតអត្តសញ្ញាណរបស់ពួកគេដោយមានការរួមបញ្ចូលទាំងភាសា អ៊ិស្លាម ចាម និងកេរខាងវប្បធម៌ពីចម្ប៉ា។ ក្នុងដំណោះស្រាយបែបនេះ អ៊ិស្លាម ជាផ្នែកមួយនៃអត្តសញ្ញាណវប្បធម៌ចាម។
សព្វថ្ងៃនេះ មានពលរដ្ឋចាមដែលបានកំណត់ពីអត្តសញ្ញាណរបស់ពួកគេតាមរយៈវប្បធម៌ ចាម បើទោះបីទស្សនៈនេះ ជារឿងត្រូវបានគេកំណត់និយមន័យមិនល្អក៏ដោយ។ ប៉ុន្តែពលរដ្ឋចាមកាន់តែច្រើនឡើងៗ ឥឡូវនេះមាននិន្នាការយ៉ាងទូលំទូលាយមួយដែលបានពឹងលើអ៊ិស្លាមជាប្រភពនៃ អត្តសញ្ញាណដ៏មានសារៈសំខាន់នេះ។
ការសិក្សាពីវប្បធម៌ និងភាសា ដែលគេបានធ្វើឡើងនៅភូមិ៣នៅខេត្តកំពត តាមបណ្តោយផ្លូវពីកែប ទៅកំពត បានបង្ហាញការពិតយ៉ាងច្បាស់។ ភូមិទីមួយ ដែលគេផ្តោតលើវិហារអ៊ិស្លាម Les Kosem ពិតជាមិនខុសគ្នាពីភូមិផ្សេងទៀតមានចាប់ពីទស្សនៈស្តីពីការ កាន់សាសនា។ ការខុសប្លែកគ្នា ក៏មាននៅកន្លែងផ្សេងទៀត ច្បាស់ណាស់ការពិតដែលថា ភាសាចាម នៅតែគេប្រើប្រាស់នៅភូមិទីមួយ ហើយគ្រួសារមួយចំនួននៅតែបង្រៀនវា ដល់កូនចៅរបស់ពួកគេ។ នៅភូមិពីរផ្សេងទៀត និន្នាការគឺមាននៅកន្លែងផ្សេងព្រោះស្ទើរតែគ្មាននរណាម្នាក់និយាយ ភាសានេះ។ ក្នុងករណីជាច្រើន ភាសាចាមដែលនៅសេសសល់គឺជាការប្រើប្រើប្រាស់នៅក្នុងប្រយោគខ្មែរ នៃសព្វនាមបុគ្គលទីមួយពាក្យថា«ឡិន»មានន័យថា«ខ្ញុំ»។
មិនមាននរណាម្នាក់ព្យាករថាអ្វីនឹងកើតឡើងទេនៅពេលអនាគតឆាប់ៗខាង មុខនេះ។ យើង មានហេតុផលខ្លះៗអំពីគំនិតទុទិ្ទដ្ឋិនិយមអំពីការរស់ឡើងវិញនូវ ភាសាចាមនៅកម្ពុជា កុំថាឡើយអំពីវប្បធម៌ថាដែលយើងបានមើលឃើញ គេមិនអាចកំណត់និយមន័យស្រួលបានទេនៅក្នុងស្ថានភាពកម្ពុជា បច្ចុប្បន្ន។ តាមពិតទៅភាសានេះ នៅរស់នៅក្នុងកូនកោះមួយចំនួន ប៉ុន្តែវាប្រហែលជាមិនមែនជាសមាសភាគសកម្មនៃអត្តសញ្ញាណរបស់ចាមទេ៕ NR/HR
10 comments:
Where is Thia and Lao so sad that we been lost alot of land to the thieves. What can we do to have it back?
Thailand and LAO never exist....Both of them are robber and thief! After khmer empier king given them lands to stay, they rebel!
The empires and nations wipe out or
rise up because of their own people.
The Khmer empire had 1,000,000 Km2
and had 22 states.Each state had
low kings:many in Thailand,one in
Lao,one in Champa,and also in Burma,Malaysia.
Low Khmer king created a state called Siam in 1238.
Lao king was a son-law of emperor
Jayavarman VII.He gave the whole
land to Lao.
Will Khmer be an empire again?
Yes,they will.
It is up to Khmer people.
The Khmer empire will rise up
again because of its own people.
BE BRAVE AND BE UNITED.
who cares about those cham people, they should be assimilated into cambodia as khmer people because if you study history, when they were a nation, they attacked angkor the capital of the khmer empire. so, it is good that the cham stay disorganized and scattered around without being a nation. of course, there are still cham people from that remnant, but as a khmer person, i think they should stay assimilated into khmer society and cambodia forever. we don't want them to become a nation because they attack angkor. they should stay a minority forever in cambodia, really!
12:35 MAY YOUR DAUGHTERS AND GRAND DAUGHTERS BE A PROSTITUDE JUST LIKE YOUR GRAND MOTHER AND MOTHER! THAT WHAT YOUR FUCKING YOUN VIETNAMESE WERE AND ARE!
5;40 GO FUCK YOUR MOTHER!
I wonder why Allah won't help cham ? Perhap because they cannot learn.
ហួសពេលហើយខ្មែរល្ងង់ខ្លៅឯងរាល់គ្នា!
សរសេរខ្មែរក៏មឹនគ្រប់ជ្រុង សរសេរអងគ្លេស
ក៏មឹនគ្រប់ជ្រុង...មានតែធ្វើខ្ញុំកញ្ជះយួនប៉ុណ្ណោះ
Your dumb Khmer Kings are worthless..
Hun Sèn will be irrelevant in the very near future and there will be more and brighter Viet-Khmer/Khmer-Viet smarter ones to lead Viet-Cambodia...
«Vos ignorants Khmers, qu'est-ce-que vous allez faire à part d'être l'esclave des Viets!?»
We, Viet, have been doing everything we can to spare some of you dumb Khmer left over from the exceptionally-planned Killing Field...
The past is history...The winner always makes and rewrites history...
We, Viet, have been doing just that...and there is nothing you dumb Khmer can do about it! What was Khmer's is now Viet's...and it remains that way for all of you dumb khmer's life time
Let me tell you something else:
GOD already knows, dumb Khmer is hopeless. We, Viet, are already controlling Viet-Cambodia from top to bottom, from the Senate to the farm land...
Viet is everywhere in Viet-Cambodia from farmer to technician, from nurse to doctor, from firefighter to engineer, from rubber plantation owner/worker to Hun Sen's political advisor and bodyguards including Angkor Wat's owner...You all name it and Viet is there...Khmer doesn't do squat besides getting addicted to Viet's ass in Viet-Cambodia, even foreigners are enjoying it nicely and quietly too...
Once again, whether or not all you dumb Khmer surrender yourselves to Viet, Khmer is now deep-rooted Viet, and irreversibly so already.
Challenge me if all of you dumb Khmer can. We have millions of us (legally the majority thanks to that dumb Hun Sen) that will vote for Viet-Khmer candidate legally and democratically forever, even the outside world would support and agree and as a matter of factly, there is not much the outside world can do about it...
How Sam Raingsy and/or any of your worthless so-called dumb heroe(s) including the stupid dumb king Sihanouk of yours that just wants to reign and rule plan to win Cambodia back? The Federation of Indochina under Viet's protectorate is here to stay on this planet earth for real. How do all of you dumb Khmer think or plan to de-vietnamize it???
KRT is just a show to entertain the world. We, Viet, are that good and smart.
Can Khmer put up the second Killing fields to get rid of millions of legal Viet-Khmer citizen now like we, Viet, did?
Okay you dumb Khmer - put it up or shut up while we, Viet, are domesticating you for the bright future of the Federation of Indochina!
It's all too late for you dumb Khmer already!!!
Ms. Soap
P.s Think about how all of our Viet-Khmer/Khmer-Viet offsprings/Half-breeds would look beautifully and be smart like in our Federation of Indochina???
តើខ្មែរអាចសំឡាប់ប្រជាជន យួន ខ្មែរ រាប់លាន
អ្នកបានដូចដែល វៀត ធ្វើនោះទេ?
ស្ដាប់ឮទេខ្មែរ ល្ងង់ខ្លៅ???
Once again, can Khmer put up the second Killing Field to get rid of millions of legal Viet-Khmer citizen now like we, Viet, did?
«Est-ce que vous m'entendez les ignorants Khmers?
Juste Pour me répéter:
Peut Khmer créer un deuxième «Killing Field» pour se débarasser des millions de Viet-Khmer qui sont maintenant les habitants légaux du Viet-Cambodge comme nous, les Viets, avions fait?»
KI-Media is yesterday news and ought to shut down for good or better yet, come kiss our Viet's ass now!
Our Viet's ass (80 millions) is resource #1. We defeated the French and the Americans just with our ass. We have suicidal commandoes to win the war. What do you dumb Khmer have? We, Viet, can let loose another million of our new fresh ass freely into Viet-Cambodia shortly...as per Hun Sen's agreement just to let him rule...
What can all of you dumb Khmer do to stop it?
«Vos ignorants Khmers, qu'est-ce-que vous allez faire à part d'être l'esclave des Viets!?»
តើខ្មែរល្ងង់ខ្លៅឯងធ្វើអីកើតទៅ ក្រៅពីធ្វើខ្ញុំយួន
នោះ???
DUMB, VIETCONGS/VIETNAMS, YOUR SMART IN THE BAD WAYS BY KILLING KHMERS PEOPLE AND TAKE OVER THEIR LANDS AND COUNTRY ETC. EVEN IN AMERICA, WHEN YOU (DUMB VIETCONGS), DO SOMETHING WRONGS.
1. YOU TELLING AMERICANS PEOPLE, YOU ARE KHMER/CAMBODIAN.
2 WHEN YOU (DUMB VIETCONGS) DO SOMETHING GOOD, YOU TELLING AMERICANS
PEOPLE, YOU ARE VIETNAMESE OR CHINESE.
DON'T LOOKS DOWN ON KHMERS PEOPLE AS YOU ARE SO DUMB TOO.
AND THE WORLD IS HAPPENING EVERYWHERE NOW, MAYBE YOUR (DUMB EVILS VIETCONGS) GO TO HELL SOON.
STINKY LITTLE SAIGON,DOG EATER GOLDEN GROVE, CALIFORNIA!!!
....,also the Vietnameses,not only Siameses/Thai's thugs and Laos is the son in law's King Chao Pha Ngum of Khmer King.
Post a Comment