ដោយ អាន ស៊ីថាវ 2012-06-07
ការបោះឆ្នោតនៅកម្ពុជា បានប្រារព្ធជាច្រើនលើកមកហើយ ក្នុងរយៈពេល ៥ឆ្នាំម្ដង ប៉ុន្តែចំនួនអ្នកដែលមិនបានទៅបោះឆ្នោត មានការកើនឡើងជាលំដាប់ ដែលរហូតដល់ពេលនេះ មានចំនួនជាង ៣លាន ៣សែននាក់។ ប្រជាពលរដ្ឋនាំគ្នាទៅបោះឆ្នោតជ្រើសរើស ក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់ នៅក្នុងស្រុកឯកភ្នំ ខេត្តបាត់ដំបង កាលពីថ្ងៃ៣ មិថុនា ឆ្នាំ២០១២។
បញ្ហានេះ អ្នកវិភាគមួយចំនួនយល់ឃើញថា បណ្ដាលមកពីដំណើរការចុះឈ្មោះមានការលំបាក ហើយត្រូវចំណាយថវិកា ការរើសអើងនានា ទន្ទឹមនឹងរយៈកាលបោះឆ្នោតនោះ ចំពេលដែលប្រជាជនជាច្រើន ដែលគ្រប់អាយុបោះឆ្នោតធ្វើចំណាកស្រុក រួមទាំងលទ្ធភាពចំណាយរបស់អ្នកបោះឆ្នោតនៅមានកម្រិតជាដើម។
មតិជាច្រើន បានលើកឡើងថា មានចំនួនអ្នកដែលមិនបានទៅបោះឆ្នោតជាច្រើន មិនបានទៅបោះឆ្នោតឃុំ-សង្កាត់ កន្លងទៅនេះ។ មតិទាំងនោះបានលើកឡើងថា ដោយសារតែដំណើរការចុះឈ្មោះនេះ មានលក្ខណៈស្មុគស្មាញ និងពេលខ្លះគាត់ត្រូវចំណាយលុយច្រើនជាដើម។ មានមតិខ្លះ បានអះអាងថា ខ្លួនគេរកឈ្មោះមិនឃើញ ទន្ទឹមនឹងពួកគេចង់បោះឆ្នោតក៏ដោយ។
ប្រជាពលរដ្ឋម្នាក់នៅខណ្ឌឫស្សីកែវ លោក ហួ យិន អាយុ ៤៩ឆ្នាំ មានប្រសាសន៍ថា លោកមិនមានឈ្មោះបោះឆ្នោតទេ បើទោះជាលោកខិតខំស្វែងរកការចុះឈ្មោះបែបណាក៏ដោយ ក៏នៅថ្ងៃបោះឆ្នោត នៅតែមិនមានឈ្មោះរបស់លោកនៅថ្ងៃបោះឆ្នោត។ លោក ហួ យិន បញ្ជាក់ថា គ្រួសាររបស់លោកបានដូរលំនៅឋានពីខណ្ឌឫស្សីកែវ មកខណ្ឌដង្កោ ប៉ុន្តែឈ្មោះរបស់គាត់ពុំបានរកឃើញទាំងពីរខណ្ឌ នៅថ្ងៃបោះឆ្នោត៖ «គិតទៅ ខំចំណាយថវិកា ម៉ូតូហ្នឹង ចាក់សាំងផង ទៅមក ទៅមក ទម្រាំតែសួរគេ រកឈ្មោះបោះឆ្នោតអត់មានហើយ ទៅជួបខាងប៉ូលិសហ្នឹង គេថាចាំ ខែ៩ ថ្ងៃ១ ទៅ ចាំគេចុះឈ្មោះឲ្យខ្ញុំវិញ»។
បញ្ហាអ្នកដែលមិនបានចូលរួមបោះឆ្នោតនេះ មិនមែនមានតែប្រជាជនដែលបង្ហាញអំពីឧបសគ្គទាក់ទងនឹងការបោះឆ្នោត នោះទេ ក៏មានគណបក្សនយោបាយមួយចំនួន ក៏បានបង្ហាញអំពីហេតុផលជាច្រើនដែលប្រជាជនមិនបានចូលរួមទៅបោះ ឆ្នោត។
អ្នកនាំពាក្យរបស់គណបក្ស នរោត្ដម រណឫទ្ធិ លោក ប៉ែន សង្ហា ក៏មានប្រសាសន៍ថា បញ្ហាអ្នកដែលមិនបានទៅបោះឆ្នោត មានចំនួនច្រើននោះ គឺបណ្ដាលមកពីប្រជាជនកម្ពុជាធ្វើការចំណាកស្រុកទៅទីក្រុង និងទៅក្រៅប្រទេស ដែលគាត់គ្មានលទ្ធភាពចំណាយក្នុងការវិលមកបោះឆ្នោតវិញបាន រួមទាំងអ្នកចំណាកស្រុកភាគច្រើន ជាអ្នកក្រីក្រ ឬជាអ្នកមានចំណូលទាប។ លោក ប៉ែន សង្ហា មានប្រសាសន៍បន្ថែមថា ការយល់ដឹងរបស់ប្រជាជនអំពីការបោះឆ្នោតឃុំ-សង្កាត់ នៅមានកម្រិតនៅឡើយ ទន្ទឹមនឹងការចំណាយច្រើនទាក់ទងនឹងការធ្វើដំណើរទៅបោះឆ្នោតជា ដើម។
លោក ប៉ែន សង្ហា៖ «ខ្ញុំបានជួបជាមួយប្រជាពលរដ្ឋជាច្រើនដែរ ហើយសួរគាត់ថាហេតុអីមិនឃើញមានស្នាមខ្មៅនៅនឹងដៃ ហើយខ្ញុំសួរហេតុអីមិនអញ្ជើញទៅបោះឆ្នោត គឺទីមួយ គឺគាត់មិនសូវចាប់អារម្មណ៍ផងដែរ ទីពីរ គាត់មិនទៅបោះឆ្នោតក្រុមប្រឹក្សាឃុំ ប៉ុន្តែការបោះឆ្នោតថ្នាក់ជាតិគាត់នឹងទៅ ហើយមួយទៀតគាត់និយាយអំពីបញ្ហាជីវភាពរបស់គាត់ ខ្វះមធ្យោបាយ ខ្វះថវិកាក្នុងការត្រឡប់មកវិញ ក៏គាត់មិនទៅបោះឆ្នោត»។
លោកបន្តថា បញ្ហាខ្លះទៀត គឺត្រូវមានការចូលរួមពីថៅកែ និងម្ចាស់រោងចក្រទាំងអស់ ជំរុញឲ្យបុគ្គលិកទាំងអស់បានទៅចូលរួមបោះឆ្នោតជាដើម ដោយលោកបញ្ជាក់ថា ការខ្វះអត្តសញ្ញាណ ក៏ជាបញ្ហាមួយដែលធ្វើឲ្យចំនួនអ្នកមិនបានបោះឆ្នោតកើនឡើងដែរ។
អគ្គលេខាធិការគណបក្សសិទ្ធិមនុស្ស លោក យ៉ែម ប៉ុញ្ញារិទ្ធ មានប្រសាសន៍ថា ក្រៅពីអ្នកចំណាកស្រុក ដូចជាកម្មកររោងចក្រកាត់ដេរជាដើម ដែលមិនបានចូលរួមបោះឆ្នោត ក៏មានបញ្ហាមួយទៀត គឺមានការផ្សាយព័ត៌មានមិនពិត ដែលធ្វើឲ្យអ្នកមានឈ្មោះបោះឆ្នោតហើយ មិនអាចបោះឆ្នោតបាន។
លោក យ៉ែម ប៉ុញ្ញារិទ្ធ ៖ «ដោយសារតែអ្នកខិលខូចចេះតែផ្សព្វ ផ្សាយមុននឹងទៅ ប្រាប់ថា មានប័ណ្ណព័ត៌មាន ក៏អាចបោះឆ្នោតបានដែរ ហើយប្រជាពលរដ្ឋមួយចំនួនយកប័ណ្ណទៅបង្ហាញនៅពេលបោះឆ្នោត គេមិនឲ្យគាត់បោះ។ អាហ្នឹង ដោយសារតែគាត់ចាញ់បោកគេ ហើយនឹងគ្មានអត្តសញ្ញាណប័ណ្ណ គាត់មិនបានធ្វើលិខិតបញ្ជាក់អត្តសញ្ញាណ»។
លោក ប៉ុញ្ញារិទ្ធិ មានប្រសាសន៍បន្ថែមថា មានឃុំមួយចំនួន មានការរើសអើងក្នុងការធ្វើប័ណ្ណ ឬលិខិតបញ្ជាក់អត្តសញ្ញាណដើម្បីបម្រើការបោះឆ្នោតទាំងនោះ រួមទាំងមានភាពស្មុគស្មាញជាដើម ដោយលោកបញ្ជាក់ថា តាមការអង្កេតរបស់លោក អ្នកដែលមានឈ្មោះបោះឆ្នោតហើយ តែមិនបានបោះ គឺមានចំនួនច្រើន។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ អ្នកនាំពាក្យរបស់គណបក្ស សម រង្ស៊ី លោក យឹម សុវណ្ណ មានប្រសាសន៍ថា បញ្ហាអ្នកមានឈ្មោះបោះឆ្នោតហើយ មិនបានបោះ គឺបណ្ដាលមកពីគណៈកម្មការរៀបចំការបោះឆ្នោត បង្កការលំបាកដល់អ្នកបោះឆ្នោត ជាមូលហេតុធ្វើឲ្យអ្នកមានឈ្មោះបោះឆ្នោត មិនបានបោះឆ្នោតជាដើម។
លោក យឹម សុវណ្ណ៖ «គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត បង្កការលំបាកដ៏ស្មុគស្មាញដល់អ្នកបោះឆ្នោត ហើយគេលុបឈ្មោះអ្នកបោះឆ្នោត ជាពិសេសអ្នកដែលលុបឈ្មោះនោះ គឺសុទ្ធសឹងជាគណបក្ស សម រង្ស៊ី។ ដោយសារតែនីតិវិធីដ៏ស្មុគស្មាញ ខ្វះឯកសារ ខ្វះអត្តសញ្ញាណ និងដោយសារតែការរើសអើងផ្សេងៗ»។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ លោក យឹម សុវណ្ណ មានប្រសាសន៍បន្ថែមថា ដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហានេះបាន គឺត្រូវរួបរួម ជាមួយអ្នកប្រជាធិបតេយ្យ ដើម្បីធ្វើការផ្លាស់ប្ដូរ គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត។
ឆ្លើយតបបញ្ហានេះ នាយកខុទ្ទកាល័យអគ្គលេខាធិការ គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត (គ.ជ.ប) លោក ជិន សារិន មានប្រសាសន៍ថា បញ្ហាអ្នកដែលមិនទៅបោះឆ្នោត គឺមានបញ្ហាជាច្រើន ដូចជាអ្នកចំណាកស្រុក អ្នកស្លាប់ ឈ្មោះស្ទួន និងអ្នកដែលមិនចង់ទៅបោះឆ្នោតជាដើម។ លោក អង្កេតឃើញថា មានអ្នកបោះឆ្នោតមួយចំនួន បានប្រើអត្តសញ្ញាណប័ណ្ណ ថតចំលងជាដើម ដែលមិនត្រូវអនុញ្ញាតឲ្យបោះឆ្នោតបានឡើយ និងនៅតំបន់ដែលក្បែរព្រំដែន មានអ្នកចំណាកស្រុកមួយចំនួនមិនបានទៅបោះឆ្នោតជាដើម។
លោក ជិន សារិន៖ «វាទាក់ទងច្រើនណាស់ ហើយ គ.ជ.ប គឺអត់ទាន់សម្រេចថា មានមូលហេតុអី ដែលថាច្បាស់លាស់ដូចនៅខាងខេត្តព្រំប្រទល់ជាប់នឹងថៃ ខ្លះគេលើកឡើងថាអ្នកដែលទៅរកស៊ីនៅថៃ រាប់ម៉ឺននាក់ ចេញទៅ គេអត់បានមកបោះក៏មាន ហើយអ្នកខ្លះគេអត់បានទទួលប័ណ្ណព័ត៌មានជាដើម»។
លោក ជិន សារិន មានប្រសាសន៍បន្តថា ហេតុផលមួយផ្សេងទៀត គឺទាក់ទងនឹងអ្នកបោះឆ្នោតយល់ថា ការបោះឆ្នោតក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់ មិនសំខាន់ដូចការបោះឆ្នោតថ្នាក់ជាតិ។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ លោកបញ្ជាក់ថា ក្នុងឆ្នាំ២០១១ កន្លងទៅ គ.ជ.ប បានលុបឈ្មោះអ្នកបោះឆ្នោតស្ទួនចំនួនជាង ២សែននាក់ មានដូចជាអ្នកដែលផ្លាស់ប្ដូរទីលំនៅ អ្នកស្លាប់ជាដើម និងធ្វើការកែតម្រូវឈ្មោះបានចំនួនជាង ១សែន ៤ម៉ឺននាក់។
ក្រៅពីគណបក្សនយោបាយ យល់ឃើញផ្សេងៗគ្នា អំពីហេតុផលដែលជំរុញឲ្យមានចំនួនអ្នកមិនទៅបោះឆ្នោតកើនឡើង ប៉ុន្តែក្រុមអ្នកវិភាគមួយចំនួនទៀតថា បញ្ហានេះ គឺជាទូទៅកាលបរិច្ឆេទនៃការបោះឆ្នោតទាំងឃុំ-សង្កាត់ និងថ្នាក់ជាតិនឹងប្រព្រឹត្តិទៅចន្លោះខែមេសា ដល់ខែកក្កដា ដែលកំឡុងពេលនេះ គឺជាពេលដែលប្រជាជននៅជនបទ តែងតែធ្វើការចំណាកស្រុកទៅធ្វើការនៅតំបន់ទីប្រជុំជន និងតំបន់ទីក្រុងជាដើម ដែលកត្តានេះ អាចបង្កឲ្យចំនួនអ្នកមិនបានទៅបោះកើនឡើង។
អ្នកវិភាគសេដ្ឋកិច្ច លោក លឹម សុវណ្ណារា មានប្រសាសន៍ថា បញ្ហាចំណាកស្រុកនេះ គឺប្រជាជននៅជនបទមួយចំនួននឹងស្វែងរកការងារនៅទីក្រុងនៅពេលដែល គាត់ទំនេរពីការធ្វើស្រែចម្ការជាដើម។
លោក លឹម សុវណ្ណារា៖ «ចំណាកស្រុក គឺមានពីរ ទីមួយ លក្ខណអចិន្ត្រៃយ៍ និងទីពីរ លក្ខណរដូវកាល។ អចិន្ត្រៃយ៍ គឺភាគច្រើនអ្នកដែលធ្វើការនៅខាងរោងចក្រកាត់ដេរ គឺគាត់មួយឆ្នាំទៅមួយឆ្នាំ គឺគាត់នៅរោងចក្រ ប៉ុន្តែនៅតាមរដូវកាល គឺមានដូចជាអ្នករត់ម៉ូតូឌុប អ្នកបម្រើការនៅតាមហាង ភោជនីយដ្ឋានទូទៅ នៅខាងសំណង់ នៅតាមហ្គារ៉ាស់ឡានជាដើម ជាទូទៅពួកគាត់ គឺលក្ខណតាមរដូវកាល ហើយតាមរដូវកាល ហ្នឹងគឺគាត់មកធ្វើការនៅតាមទីក្រុងអញ្ចឹង អាចនៅភ្នំពេញ សៀមរាប បាត់ដំបង»។
របាយការណ៍របស់វិទ្យាស្ថានស្រាវជ្រាវដើម្បីអភិវឌ្ឍកម្ពុជា (CDRI) បានបង្ហាញថា ចំនួនអ្នកដែលធ្វើការងាររោងចក្រ មានចំនួនជាង ៣៣ម៉ឺននាក់ អ្នកធ្វើការជាកម្មករសំណង់ ចំនួន ២៦ម៉ឺននាក់ និងចំនួនអ្នកដែលធ្វើការនៅតាមសណ្ឋាគារ និងភោជនីយដ្ឋាន ប្រមាណជាង ៦ម៉ឺននាក់។
របាយការណ៍ដដែល ស្រាវជ្រាវអំពីការធ្វើចំណាកស្រុកពីប្រទេសកម្ពុជាឆ្នាំ២០១១ បានបង្ហាញថា ចំនួនអ្នកធ្វើការនៅក្រៅប្រទេស ជាពិសេសនៅប្រទេសថៃ មានចំនួន ១៨ម៉ឺននាក់ ជាអ្នកធ្វើការងារដោយខុសច្បាប់ និងមានចំនួនជាង ៥ម៉ឺននាក់ទៀតជាលក្ខណៈស្របច្បាប់ ប៉ុន្តែចំនួននេះមិនបានរាប់បញ្ចូលអ្នកធ្វើការចំណាកស្រុកទៅ ប្រទេសផ្សេងៗ ដូចជាកូរ៉េខាងត្បូង ជប៉ុន និងម៉ាឡេស៊ី ជាដើម។
បញ្ជាក់បន្ថែមបញ្ហានេះ តំណាងគណបក្ស និងអង្គការសង្គមស៊ីវិល ក៏ធ្លាប់បានលើកឡើងថា ការកើនឡើងនៃអ្នកមិនបានបោះឆ្នោត គឺបណ្ដាលមកពីលទ្ធភាពធ្វើដំណើរទៅបោះឆ្នោតមានកម្រិតទាប។ របាយការណ៍អភិវឌ្ឍន៍សកលឆ្នាំ២០១១ ក៏បានបង្ហាញថា នៅប្រទេសកម្ពុជា មានប្រជាជនប្រមាណជាង ៧លាននាក់ អាចរកចំណូលបានត្រឹមតែ ២ដុល្លារ ប៉ុណ្ណោះក្នុងមួយថ្ងៃ។ ក្រុមអ្នកដែលអាចរកចំណូលបានតិចនេះ គឺជាមូលហេតុសំខាន់ដែលពួកគាត់ត្រូវធ្វើការចំណាកស្រុក ដើម្បីរកចំណូលបន្ថែមសម្រាប់ចិញ្ចឹមជីវិត។
អ្នកវិភាគមួយចំនួនយល់ឃើញថា ភាគច្រើននៃអ្នកធ្វើការចំណាកស្រុក មិនចង់នឹងចំណាយលុយច្រើនដែលគាត់រកយ៉ាងលំបាក និងចំណាយពេលវេលាច្រើនសម្រាប់ការបោះឆ្នោតនោះទេ។ របាយការណ៍ដែលសិក្សាដោយ ខុមហ្វ្រែល (Comfrel) កន្លងទៅបានបង្ហាញថា ក្នុងចំណោមអ្នកដែលមិនបានទៅបោះឆ្នោត គឺមានជាង ២១% ពួកគេរស់នៅឆ្ងាយ ជាង ១៩% មិនអាចធ្វើដំណើរទៅកន្លែងបោះឆ្នោតបាន ១៥% ពួកគេរកឈ្មោះមិនឃើញ និងជាង ៩% មិនបានទទួលព័ត៌មានបោះឆ្នោតជាដើម។
ការបោះឆ្នោតឃុំ-សង្កាត់ នៅប្រទេសកម្ពុជា បានប្រារព្ធចំនួនបីដង ក្នុងនោះដែរចំនួនអ្នកបោះឆ្នោតសរុបអាណត្តិទីបី ក្នុងឆ្នាំ២០១២ មានចំនួនជាង ៥លាន ៨សែននាក់ ទន្ទឹមនឹងចំនួនអ្នកចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតមានចំនួន ៩លាន ២សែននាក់។
ទោះជាយ៉ាងនេះក្ដី របាយការណ៍របស់វិទ្យាស្ថានជាតិស្ថិតិបានព្យាករណ៍ ចំនួនប្រជាជនដែលមានអាយុលើសពី ១៨ឆ្នាំក្នុងឆ្នាំ២០១២ មានចំនួន ៩លាន ១សែន ៧ម៉ឺននាក់ប៉ុណ្ណោះ។
អ្នកវិភាគសេដ្ឋកិច្ចយល់ឃើញថា ដើម្បីលើកកម្ពស់ការបោះឆ្នោតនៅកម្ពុជាឲ្យកាន់តែមានភាពទូលាយ គឺត្រូវមានការចូលរួមពីអ្នកដែលពាក់ព័ន្ធទាំងអស់ ពង្រីកការយល់ដឹងរបស់ប្រជាជន និងជួយគាំទ្រដល់អ្នកដែលគ្មានលទ្ធភាព ជាពិសេសអ្នកចំណាកស្រុក តាមការប៉ាន់ស្មានមានចំនួនជិតមួយលាននាក់ ដែលរដ្ឋាភិបាលត្រូវតែធានាការចំណាយរបស់គាត់នៅពេលបោះឆ្នោតម្ដងៗ៕
No comments:
Post a Comment