លោក ឈុត វុទ្ធី៖ «តើចំណុចកន្លែងណាដែលថា ការរៀបចំរ៉ែទៅតាមច្បាប់តម្លាភាព? ការប៉ះពាល់ផ្នែកបរិស្ថានដ៏ធំបំផុតដោយសាររ៉ែ គឺភាពអនាធិបតេយ្យតែម្ដង ហើយរីឯបរិស្ថានគឺសូន្យ។ ការដេញថ្លៃរ៉ែក៏អត់មានការដេញថ្លៃដែរ ដូចជាខេត្តមណ្ឌលគិរី និងក្រចេះ។ និយាយពីរ៉ែហ្នឹង គឺធ្វើយ៉ាងស្ងាត់ជាទីបំផុត ជាងព្រៃឈើទៅទៀត»។
លោក ឈុត វុទ្ធី
បង្ហាញរូបថតស្ដីពីសកម្មភាពកាប់ឈើនៅកម្ពុជា
នៅក្នុងការិយាល័យរបស់លោក នារាជធានីភ្នំពេញ កាលពីអំឡុងខែវិច្ឆិកា
ដោយ តាំង សារ៉ាដា 2012-12-31 RFA
ក្នុងឆ្នាំ២០១២
មានព្រឹត្តិការណ៍សំខាន់ជាច្រើនបានកើតឡើងក្នុងប្រទេសកម្ពុជា
ទាក់ទងនឹងបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្ស វិបត្តិដីធ្លី ការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើ
អំពើពុករលួយ ប្រព័ន្ធតុលាការ
និងការចាប់ខ្លួនសកម្មជនលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យជាដើម។
ខាងក្រោមគឺជាការដកស្រង់សំដីរបស់ប្រមុខដឹកនាំរដ្ឋាភិបាល
សង្គមស៊ីវិលជាតិ និងអន្តរជាតិ ព្រមទាំងប្រជាពលរដ្ឋ
ទាក់ទងនឹងព្រឹត្តិការណ៍ទាំងនោះ។
កាលពីពាក់កណ្ដាលឆ្នាំ២០១២ ប្រធានសមាគមគ្រូបង្រៀនកម្ពុជាឯករាជ្យ លោក រ៉ុង ឈុន ថ្លែងថា ដើម្បីឲ្យវិស័យអប់រំនៅកម្ពុជា មានការរីកចំរើនជឿនលឿនទៅមុខ លុះត្រាមានការដំឡើងប្រាក់ខែគ្រូបង្រៀ និងបំបាត់អំពើពុករលួយ។
លោក រ៉ុង ឈុន៖ «បញ្ហាគ្រូបង្រៀនបច្ចុប្បន្នហ្នឹងហើយដែលធ្វើ ឲ្យគុណភាពអប់រំមានការធ្លាក់ចុះ ហើយមិនអាចប្រកួតប្រជែងជាមួយប្រទេសក្នុងតំបន់ ហើយមិនអាចឲ្យគ្រូបង្រៀនចូលរួមក្នុងសកម្មភាពការងារបានសកម្ម។ ម្យ៉ាងទៀតមានអំពើពុករលួយស៊ីរូងផ្ទៃក្នុងវិស័យសិក្សាធិការជាតិ»។
ប្រធានអង្គការការពារធនធានធម្មជាតិ លោក ឈុត វុទ្ធី ថ្លែងថា បញ្ហាអាជីវកម្មរ៉ែរបស់ក្រុមហ៊ុនបរទេសដែលទទួលបានដីសម្បទានពី រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា កំពុងបំផ្លាញបរិស្ថាន និងប្រព័ន្ធការពារបរិស្ថានរបស់ប្រទេសយ៉ាងអនាធិបតេយ្យ ហើយថា មន្ត្រីនៃស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធគ្មានសមត្ថភាពក្នុងការត្រួតពិនិត្យ បញ្ហានេះ។
លោក ឈុត វុទ្ធី៖ «តើចំណុចកន្លែងណាដែលថា ការរៀបចំរ៉ែទៅតាមច្បាប់តម្លាភាព? ការប៉ះពាល់ផ្នែកបរិស្ថានដ៏ធំបំផុតដោយសាររ៉ែ គឺភាពអនាធិបតេយ្យតែម្ដង ហើយរីឯបរិស្ថានគឺសូន្យ។ ការដេញថ្លៃរ៉ែក៏អត់មានការដេញថ្លៃដែរ ដូចជាខេត្តមណ្ឌលគិរី និងក្រចេះ។ និយាយពីរ៉ែហ្នឹង គឺធ្វើយ៉ាងស្ងាត់ជាទីបំផុត ជាងព្រៃឈើទៅទៀត»។
លោក ឈុត វុទ្ធី ត្រូវបានកងកម្លាំងមានសមត្ថកិច្ចរបស់រដ្ឋាភិបាល បាញ់សម្លាប់កាលពីថ្ងៃទី២៦ ខែមេសា ឆ្នាំ២០១២ ខណៈលោកបំពេញបេសកកម្មអង្កេតរឿងកាប់ព្រៃឈើនៅខេត្តកោះកុង។
មន្ត្រីមជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា លោក ឈឹម សាវុធ ថ្លែងកាលពីដើមខែសីហា ថា ព្រៃឡង់កំពុងរងការបំផ្លាញធ្ងន់ធ្ងរពីសំណាក់ក្រុមសមត្ថកិច្ច ចម្រុះ ក្រុមហ៊ុន ស៊ី.អ.ស៊ី.ខេ (CRCK) និងក្រុមហ៊ុន សេង សារ៉ាវុធ ហើយនាំចេញទៅលក់ឲ្យប្រទេសវៀតណាម ពីខេត្តស្ទឹងត្រែង ស្ថិតនៅចំណុចវាលបី ក្នុងឃុំអន្លង់ជ្រៃនៃស្រុកថាឡាបរវ៉ាត់។
លោក ឈឹម សាវុធ៖ «ក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានខែចុងក្រោយនេះ សកម្មភាពកាប់ឈើបានកើតឡើងយ៉ាងអនាធិបតេយ្យ គឺកាប់មួយជាពីរ ជាបីលើសពីមុនទៅទៀត។ ក្រុមឈ្មួញបានបររទេះគោ និងឡានចំនួនមិនតិចជាង ៣០ ទៅ ៤០ឡាន ចូលទៅក្នុងព្រៃ ដើម្បីដឹកជញ្ជូនឈើទាំងនោះចេញ។ អ្នកដែលកាប់នោះជាប្រជាពលរដ្ឋសាមញ្ញ ប៉ុន្តែកម្លាំងសមត្ថកិច្ចជាអ្នកកាងនៅពីក្រោយ»។
លោក ប៊ុន ឆន អាយុ ៦៣ឆ្នាំ ជាឪពុកបង្កើតរបស់លោក ប៊ុន រដ្ឋា ដែលសព្វថ្ងៃកំពុងលាក់ខ្លួន មានប្រសាសន៍កាលពីដើមខែតុលា ថា លោកមិនខ្លាចនឹងចូលខ្លួនដើម្បីទទួលទោសតាមផ្លូវច្បាប់នោះទេ ប្រសិនបើតុលាការកម្ពុជា មានភាពឯករាជ្យ មិនស្ថិតនៅក្រោមអំណាចរបស់រដ្ឋាភិបាល។
លោក ប៊ុន ឆន ត្រូវតុលាការកាត់ទោសឲ្យជាប់ពន្ធនាគាររយៈពេល ១៥ឆ្នាំ និងពិន័យជាប្រាក់ ៨លានរៀល ពីបទចូលរួមបង្កើតតំបន់អបគមន៍នៅភូមិប្រម៉ា ស្រុកឆ្លូង ខេត្តក្រចេះ។
លោក ប៊ុន ឆន៖ «ហេតុអីតុលាការនេះមិនបើកភ្នែក ហើយស្រាវជ្រាវភស្តុតាងជាក់ស្តែងដែលលោកទៅព័ទ្ធផ្ទះខ្ញុំនោះ ថាតើខ្ញុំមានទាហានប៉ុន្មានរយនាក់ មានឡាន ហើយអាវុធខ្ញុំមានប៉ុន្មាននៅនឹងផ្ទះហ្នឹង ដែលលោកឯងទៅព័ទ្ធនោះ? ខ្ញុំសួរទៅលោក ហ៊ុន សែន សិន តើទ័ពប៉ុន្មានរយនាក់ដែលទៅព័ទ្ធផ្ទះរបស់ខ្ញុំ ចាប់ពីម៉ោង ៩ល្ងាច ដល់ម៉ោង ១២ថ្ងៃនោះ តើយកបានអាវុធប៉ុន្មានដើម? ខ្ញុំសូមសួរទៅលោក ហ៊ុន សែន បានជាលោកចោទខ្ញុំថា បានបង្កើតតំបន់អបគមន៍នេះ។ សូម្បីតែដៃខ្ញុំក៏អត់មានផង ផ្ទះខ្ញុំក៏អត់មានអាវុធ។ ផ្ទះខ្ញុំដែលលោកឯងរុះរើនោះ អត់មានទេអាវុធ មានតែកាំបិត និងចប ហើយសម្ភារៈប្រើប្រាស់ដូចជា ចាន ឆ្នាំង តែប៉ុណ្ណឹងទេ ហើយម៉ូតូត្រូវលោកឯងរឹបអូសអស់ហើយ ហើយចោទខ្ញុំថា បង្កើតតំបន់អបគមន៍ តើមានស្អីជាភស្តុតាង? បើសិនជាមានអាវុធតែមួយដើមនៅផ្ទះខ្ញុំមែន នោះខ្ញុំហ៊ានទទួលសារភាពថាខ្ញុំខុស»។
កាលពីដើមខែកក្កដា នាយកវិទ្យុសំបុកឃ្មុំ និងជាប្រធានសមាគមអ្នកប្រជាធិបតេយ្យ លោក ម៉ម សូណង់ដូ នៅពេលវិលត្រឡប់ពីបរទេសវិញ បានប្រកាសជំហរមិនតក់ស្លុតចំពោះដំណឹងនៃការចាប់ខ្លួនលោក។
លោក ម៉ម សូណង់ដូ៖ «អត់មានអីត្រូវបកស្រាយ ព្រោះអត់មានអ្នកប្ដឹង អត់មានភស្តុតាង ឃើញតែស្រែកលោមៗ អាហ្នឹងបើគាត់មានកម្លាំងគាត់ស្រែកតទៅទៀតទៅ ប៉ុន្តែខ្ញុំអត់ខ្វល់ ព្រោះខ្ញុំអត់បានធ្វើអ្វីទាំងអស់ ហើយខ្ញុំ ស្មារតីជាតិគោរពរដ្ឋធម្មនុញ្ញ»។
លោក ម៉ម សូណង់ដូ ត្រូវបានអាជ្ញាធរចាប់ខ្លួនប៉ុន្មានថ្ងៃ ក្រោយពីលោកបានមកដល់កម្ពុជាវិញ។ តុលាការក្រុងភ្នំពេញ បានកាត់ទោសឱ្យលោកជាប់ពន្ធនាគារចំនួន ២០ឆ្នាំ ទាក់ទងនឹងចលនាអបគមន៍បំបែករដ្ឋ នៅភូមិប្រម៉ា ឃុំកំពង់ដំរី ស្រុកឆ្លូង ខេត្តក្រចេះ។
ចំណែកលោក ហ៊ុន សែន វិញ កាលពីខែតុលា បានហៅលោក សុរិយា ស៊ូប៊ែឌី (Surya Subedi) អ្នករាយការណ៍ពិសេសរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ ទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា ថាជាជនត្រាច់ចរ ដើរសរសេររបាយការណ៍មិនសមហេតុផល។
លោក ហ៊ុន សែន៖ «អាហ្នឹងអង្គការសហប្រជាជាតិនឹងគេដែរ ហើយដើរតឹកឡិកៗ មកអ៊ីចឹង ទៅជួបនេះជួបណោះ ហើយទៅធ្វើរបាយការណ៍ រួចហើយឲ្យគេមកទទួលយក។ រដ្ឋអធិបតេយ្យមួយមិនអាចទទួលយកនូវអ្វីដែលជារបស់អ្នកដទៃបានទេ ត្រូវសួរប្រជាពលរដ្ឋសិន ឥឡូវឆ្នាំ២០១៣ សួរប្រជាពលរដ្ឋទៅ បើប្រជាពលរដ្ឋលែងត្រូវការគណបក្សប្រជាជនហើយគេបោះឆ្នោតទម្លាក់ ហើយ។ បើបោះឆ្នោតទម្លាក់ហើយ អ្នកឯងធ្វើទៅតាមលោកឯងហ្នឹងទៅ អាហ្នឹងខ្ញុំគ្រាន់តែថា និយាយឲ្យសិស្សចេះទេ ប៉ុន្តែក៏វាមានចំណែកមួយឲ្យអ្នកដទៃចេះដែរ កុំល្ងង់ពេក»។
លោក សុរិយា ស៊ូប៊ែឌី មានប្រសាសន៍កាលពីដើមខែធ្នូ ថា លោកមិនបានខកចិត្ត ឬអស់សង្ឃឹមដោយសារលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានប្រមាថមើលងាយ ឬបដិសេធមិនឲ្យលោកជួបពិភាក្សារកដំណោះស្រាយបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្សនៅ កម្ពុជា នោះទេ។
លោក សុរិយា ស៊ូប៊ែឌី៖ «អត់ទេ ខ្ញុំមិនមានការខកចិត្ត ឬអស់សង្ឃឹមទេ ខ្ញុំមានកិច្ចការដ៏សំខាន់ដែលត្រូវបំពេញសម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជា។ នេះហើយជាកាតព្វកិច្ចរបស់ខ្ញុំដែលទទួលបានពីអង្គការសហប្រជាជាតិ ដែលខ្ញុំត្រូវតែធ្វើបន្តទៅទៀតជាមួយមន្រ្តីរដ្ឋាភិបាល ជាមួយពលរដ្ឋសាមញ្ញ ជាមួយសង្គមស៊ីវិល និងមនុស្សគ្រប់ស្រទាប់ទាំងអស់ក្នុងសង្គមកម្ពុជា។ តាំងតែពីខ្ញុំបានធ្វើកិច្ចការនេះ គឺមានការរីកចំរើនខ្លះៗដែរ ដូច្នេះខ្ញុំមិន អស់សង្ឃឹមនោះទេ ប៉ុន្តែអ្វីដែលខ្ញុំខកចិត្តនោះ គឺថាបញ្ហាខ្លះគួរត្រូវបានដោះស្រាយ និងកែលំអរួចហើយ»។
នាយកប្រតិបត្តិទទួលបន្ទុកកិច្ចការតំបន់អាស៊ីនៃអង្គការឃ្លាំមើល សិទ្ធិមនុស្ស Human Rights Watch លោក ប្រែត អាដាម (Brad Adams) ថ្លែងថា ទំនាក់ទំនងជិតស្និទ្ធជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិក មានសារសំខាន់ណាស់សម្រាប់កម្ពុជា ពីព្រោះរាល់បណ្ដាប្រទេសរីកចំរើន និងអ្នកវិនិយោគធំៗនៅលើពិភពលោក សុទ្ធសឹងតែជាសម្ព័ន្ធមិត្តរបស់អាមេរិក ដូច្នេះដើម្បីអាចបង្កើតទំនាក់ទំនងល្អជាមួយអាមេរិកបាន លុះត្រាកម្ពុជា ជម្រះឲ្យអស់នូវវិបត្តិសិទ្ធិមនុស្សធ្ងន់ធ្ងរ និងបំបាត់អំពើពុករលួយជាលក្ខណៈប្រព័ន្ធក្នុងប្រទេសរបស់ខ្លួនជា មុន។
លោក ប្រែត អាដាម៖ «លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ចង់បានណាស់នូវភាពស្របច្បាប់នៃរដ្ឋាភិបាលរបស់ខ្លួន ពីព្រោះកេរ្តិ៍ឈ្មោះរបស់គាត់ក្នុងពិភពលោកត្រូវគេស្គាល់ជាបុរស ជើងខ្លាំង និងជាមេដឹកនាំផ្ដាច់ការ។ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ផ្ទាល់មិនអាចមានទំនាក់ទំនងល្អជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិកបានទេ ល្គឹកណាគ្មានការផ្លាស់ប្ដូរ និងធ្វើឲ្យប្រសើរនូវស្ថានភាពគោរពសិទ្ធិមនុស្ស។ ម្យ៉ាងទៀតក្រុមអ្នកវិនិយោគអាមេរិក មានសារសំខាន់ណាស់សម្រាប់កម្ពុជា ប៉ុន្តែសួរថា តើក្រុមហ៊ុនណាដែលហ៊ានបណ្ដាក់ទុននៅកម្ពុជា ប្រសិនកម្ពុជា ខ្លួនឯងគ្មានការគោរពច្បាប់ ហើយរាល់ប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រងរដ្ឋសុទ្ធសឹងតែជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងអំពើ ពុករលួយ។ ដូច្នេះក្រុមហ៊ុនទាំងនោះនឹងមិនអាចមានទំនុកចិត្តរកស៊ីនៅកម្ពុជា បានទេ។ រាល់ប្រទេសផ្ដល់ជំនួយធំៗនៅលើពិភពលោក ភាគច្រើនដើរតាមការដឹកនាំរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក ដោយសារអាមេរិក មានឥទ្ធិពលលើបញ្ហាច្រើនណាស់លើឆាកអន្តរជាតិ និងនៅតែជាប្រទេសមហាអំណាចដ៏សំខាន់មួយលើពិភពលោក»។
ចំណែកអ្នកវិភាគឯករាជ្យ លោកបណ្ឌិត ឡៅ ម៉ុងហៃ កាលពីចុងខែកក្កដា អះអាងថា ច្បាប់របស់កម្ពុជា ហាក់បង្កើតឡើងសម្រាប់មនុស្សពីរក្រុម គឺក្រុមពលរដ្ឋសាមញ្ញ និងពលរដ្ឋវិសាមញ្ញ។ លោកបញ្ជាក់ថា ពលរដ្ឋសាមញ្ញជាក្រុមមនុស្សដែលនៅក្រោមច្បាប់ រីឯពលរដ្ឋវិសាមញ្ញ គឺជាក្រុមមនុស្សដែលនៅលើច្បាប់ ហើយថា បញ្ហាទាំងនេះកើតឡើងដោយសារតែប្រព័ន្ធតុលាការកម្ពុជា នៅមិនទាន់មានលក្ខណៈស្របច្បាប់។
លោកបណ្ឌិត ឡៅ ម៉ុងហៃ៖ «តុលាការរបស់យើងហ្នឹង សឹងគ្រប់របាយការណ៍ សូម្បីរបាយការណ៍ថ្មីៗនេះ គឺយើងអត់មានឯករាជ្យទេ ហើយរឿងបង្កើតដោយច្បាប់នេះ ដោយសារអត់មានច្បាប់ស្ដីពីលក្ខន្តិកៈចៅក្រម និងព្រះរាជអាជ្ញា ដូច្នេះតុលាការយើងអត់មានមូលដ្ឋានច្បាប់ត្រឹមត្រូវ ហើយអត់ឯករាជ្យទៀតក្នុងការកាត់ទោសមនុស្សនៅឡើយទេ។ ដូច្នេះតុលាការយើងនេះរំលោភសិទ្ធិជនគ្រប់រូបមានសិទ្ធិទទួលបាន កាត់ទោសដោយតុលាការមានសមត្ថភាពឯករាជ្យ និងឥតលំអៀងដែលបង្កើតឡើងដោយច្បាប់»។
រីឯតំណាងអ្នកភូមិបឹងកក់ អ្នកស្រី ទេព វន្នី កាលពីពាក់កណ្ដាលខែវិច្ឆិកា បានទាមទារឲ្យប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាមេរិក លោក បារ៉ាក់ អូបាម៉ា (Barack Obama) ជំរុញឲ្យរដ្ឋាភិបាលបញ្ឈប់សកម្មភាពរំលោភសិទ្ធិមនុស្សតាមរយៈការ ផ្ដល់ដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ច និងជំរុញឲ្យកម្ពុជា មានប្រព័ន្ធតុលាការដែលជាអាចជឿទុកចិត្តក្នុងការរកយុត្តិធម៌ជូន ពលរដ្ឋ។
អ្នកស្រី ទេព វន្នី៖ «ពួកខ្ញុំមិនអាចរង់ចាំនូវការដោះស្រាយដ៏ រ៉ាំរ៉ៃរបស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ទៀតទេ ព្រោះពួកខ្ញុំរស់នៅវេទនាណាស់។ បើសិនជានៅតែបន្តអាដំណោះស្រាយរ៉ាំរ៉ៃ ហើយមានតែការលាបពណ៌ និងការប្រើអំពើហិង្សា និងការប្រើប្រាស់តុលាការដែលមិនឯករាជ្យនោះធ្វើបាបពួកខ្ញុំ ពួកខ្ញុំនឹងស្លាប់នៅថ្ងៃណាមួយជាមិនខាន។ ដូច្នេះខ្ញុំដាក់អក្សរ SOS នេះ ដើម្បីឲ្យគាត់ជួយសង្គ្រោះជីវិតពួកខ្ញុំតែម្ដង ជាពិសេសលោក ប៉ារ៉ាក់ អូបាម៉ា និងលោកជំទាវ ហ៊ីលឡារី គ្លីនតុន ត្រូវតែដោះស្រាយជំរុញរដ្ឋាភិបាល ដោះស្រាយជម្លោះគ្រប់សព្វបែបយ៉ាងនៅតំបន់បឹងកក់ និងបុរីកីឡា ក៏ដូចជាតំបន់ផ្សេងៗដែលកំពុងមានបញ្ហា»។
ទាក់ទងនឹងបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន កាលពីថ្ងៃទី១០ ខែធ្នូ ប្រកាសថា ប្រសិនបើគ្មានថ្ងៃ ៧ មករា ទេ នោះក៏គ្មានការគោរពសិទ្ធិមនុស្សអ្វីនោះដែរ។
លោក ហ៊ុន សែន៖ «ឥឡូវសិទ្ធិចាប់ផ្ដើមឡើងពីអី? សិទ្ធិចាប់ផ្ដើមឡើងពីការរស់រានមានជីវិត បើងាប់ទៅហើយតើទារសិទ្ធិហ្នឹងមកពីណា? បើគ្មានថ្ងៃ ៧ មករា ទេ ក៏គ្មាននរណាដង្ហែសិទ្ធិបានទេ ហើយខ្ញុំក៏មិនដឹងថា ពួកសិទ្ធិមនុស្សនៅទីណាដែរពេលហ្នឹង ហេតុអីបានជាមិនជួយផង? ពេលហ្នឹងគឺថា មួយថ្ងៃៗ មិនដឹងថា សម្លាប់អស់ប៉ុន្មាន។ ប៉ុន្តែសិទ្ធិមនុស្ស មិនមែនថា រស់ហើយឲ្យគេសង្កត់សង្កិនទេ តែសំខាន់បំផុតគឺឲ្យរស់សិនវើយ!»៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។
កាលពីពាក់កណ្ដាលឆ្នាំ២០១២ ប្រធានសមាគមគ្រូបង្រៀនកម្ពុជាឯករាជ្យ លោក រ៉ុង ឈុន ថ្លែងថា ដើម្បីឲ្យវិស័យអប់រំនៅកម្ពុជា មានការរីកចំរើនជឿនលឿនទៅមុខ លុះត្រាមានការដំឡើងប្រាក់ខែគ្រូបង្រៀ និងបំបាត់អំពើពុករលួយ។
លោក រ៉ុង ឈុន៖ «បញ្ហាគ្រូបង្រៀនបច្ចុប្បន្នហ្នឹងហើយដែលធ្វើ ឲ្យគុណភាពអប់រំមានការធ្លាក់ចុះ ហើយមិនអាចប្រកួតប្រជែងជាមួយប្រទេសក្នុងតំបន់ ហើយមិនអាចឲ្យគ្រូបង្រៀនចូលរួមក្នុងសកម្មភាពការងារបានសកម្ម។ ម្យ៉ាងទៀតមានអំពើពុករលួយស៊ីរូងផ្ទៃក្នុងវិស័យសិក្សាធិការជាតិ»។
ប្រធានអង្គការការពារធនធានធម្មជាតិ លោក ឈុត វុទ្ធី ថ្លែងថា បញ្ហាអាជីវកម្មរ៉ែរបស់ក្រុមហ៊ុនបរទេសដែលទទួលបានដីសម្បទានពី រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា កំពុងបំផ្លាញបរិស្ថាន និងប្រព័ន្ធការពារបរិស្ថានរបស់ប្រទេសយ៉ាងអនាធិបតេយ្យ ហើយថា មន្ត្រីនៃស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធគ្មានសមត្ថភាពក្នុងការត្រួតពិនិត្យ បញ្ហានេះ។
លោក ឈុត វុទ្ធី៖ «តើចំណុចកន្លែងណាដែលថា ការរៀបចំរ៉ែទៅតាមច្បាប់តម្លាភាព? ការប៉ះពាល់ផ្នែកបរិស្ថានដ៏ធំបំផុតដោយសាររ៉ែ គឺភាពអនាធិបតេយ្យតែម្ដង ហើយរីឯបរិស្ថានគឺសូន្យ។ ការដេញថ្លៃរ៉ែក៏អត់មានការដេញថ្លៃដែរ ដូចជាខេត្តមណ្ឌលគិរី និងក្រចេះ។ និយាយពីរ៉ែហ្នឹង គឺធ្វើយ៉ាងស្ងាត់ជាទីបំផុត ជាងព្រៃឈើទៅទៀត»។
លោក ឈុត វុទ្ធី ត្រូវបានកងកម្លាំងមានសមត្ថកិច្ចរបស់រដ្ឋាភិបាល បាញ់សម្លាប់កាលពីថ្ងៃទី២៦ ខែមេសា ឆ្នាំ២០១២ ខណៈលោកបំពេញបេសកកម្មអង្កេតរឿងកាប់ព្រៃឈើនៅខេត្តកោះកុង។
មន្ត្រីមជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា លោក ឈឹម សាវុធ ថ្លែងកាលពីដើមខែសីហា ថា ព្រៃឡង់កំពុងរងការបំផ្លាញធ្ងន់ធ្ងរពីសំណាក់ក្រុមសមត្ថកិច្ច ចម្រុះ ក្រុមហ៊ុន ស៊ី.អ.ស៊ី.ខេ (CRCK) និងក្រុមហ៊ុន សេង សារ៉ាវុធ ហើយនាំចេញទៅលក់ឲ្យប្រទេសវៀតណាម ពីខេត្តស្ទឹងត្រែង ស្ថិតនៅចំណុចវាលបី ក្នុងឃុំអន្លង់ជ្រៃនៃស្រុកថាឡាបរវ៉ាត់។
លោក ឈឹម សាវុធ៖ «ក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានខែចុងក្រោយនេះ សកម្មភាពកាប់ឈើបានកើតឡើងយ៉ាងអនាធិបតេយ្យ គឺកាប់មួយជាពីរ ជាបីលើសពីមុនទៅទៀត។ ក្រុមឈ្មួញបានបររទេះគោ និងឡានចំនួនមិនតិចជាង ៣០ ទៅ ៤០ឡាន ចូលទៅក្នុងព្រៃ ដើម្បីដឹកជញ្ជូនឈើទាំងនោះចេញ។ អ្នកដែលកាប់នោះជាប្រជាពលរដ្ឋសាមញ្ញ ប៉ុន្តែកម្លាំងសមត្ថកិច្ចជាអ្នកកាងនៅពីក្រោយ»។
លោក ប៊ុន ឆន អាយុ ៦៣ឆ្នាំ ជាឪពុកបង្កើតរបស់លោក ប៊ុន រដ្ឋា ដែលសព្វថ្ងៃកំពុងលាក់ខ្លួន មានប្រសាសន៍កាលពីដើមខែតុលា ថា លោកមិនខ្លាចនឹងចូលខ្លួនដើម្បីទទួលទោសតាមផ្លូវច្បាប់នោះទេ ប្រសិនបើតុលាការកម្ពុជា មានភាពឯករាជ្យ មិនស្ថិតនៅក្រោមអំណាចរបស់រដ្ឋាភិបាល។
លោក ប៊ុន ឆន ត្រូវតុលាការកាត់ទោសឲ្យជាប់ពន្ធនាគាររយៈពេល ១៥ឆ្នាំ និងពិន័យជាប្រាក់ ៨លានរៀល ពីបទចូលរួមបង្កើតតំបន់អបគមន៍នៅភូមិប្រម៉ា ស្រុកឆ្លូង ខេត្តក្រចេះ។
លោក ប៊ុន ឆន៖ «ហេតុអីតុលាការនេះមិនបើកភ្នែក ហើយស្រាវជ្រាវភស្តុតាងជាក់ស្តែងដែលលោកទៅព័ទ្ធផ្ទះខ្ញុំនោះ ថាតើខ្ញុំមានទាហានប៉ុន្មានរយនាក់ មានឡាន ហើយអាវុធខ្ញុំមានប៉ុន្មាននៅនឹងផ្ទះហ្នឹង ដែលលោកឯងទៅព័ទ្ធនោះ? ខ្ញុំសួរទៅលោក ហ៊ុន សែន សិន តើទ័ពប៉ុន្មានរយនាក់ដែលទៅព័ទ្ធផ្ទះរបស់ខ្ញុំ ចាប់ពីម៉ោង ៩ល្ងាច ដល់ម៉ោង ១២ថ្ងៃនោះ តើយកបានអាវុធប៉ុន្មានដើម? ខ្ញុំសូមសួរទៅលោក ហ៊ុន សែន បានជាលោកចោទខ្ញុំថា បានបង្កើតតំបន់អបគមន៍នេះ។ សូម្បីតែដៃខ្ញុំក៏អត់មានផង ផ្ទះខ្ញុំក៏អត់មានអាវុធ។ ផ្ទះខ្ញុំដែលលោកឯងរុះរើនោះ អត់មានទេអាវុធ មានតែកាំបិត និងចប ហើយសម្ភារៈប្រើប្រាស់ដូចជា ចាន ឆ្នាំង តែប៉ុណ្ណឹងទេ ហើយម៉ូតូត្រូវលោកឯងរឹបអូសអស់ហើយ ហើយចោទខ្ញុំថា បង្កើតតំបន់អបគមន៍ តើមានស្អីជាភស្តុតាង? បើសិនជាមានអាវុធតែមួយដើមនៅផ្ទះខ្ញុំមែន នោះខ្ញុំហ៊ានទទួលសារភាពថាខ្ញុំខុស»។
កាលពីដើមខែកក្កដា នាយកវិទ្យុសំបុកឃ្មុំ និងជាប្រធានសមាគមអ្នកប្រជាធិបតេយ្យ លោក ម៉ម សូណង់ដូ នៅពេលវិលត្រឡប់ពីបរទេសវិញ បានប្រកាសជំហរមិនតក់ស្លុតចំពោះដំណឹងនៃការចាប់ខ្លួនលោក។
លោក ម៉ម សូណង់ដូ៖ «អត់មានអីត្រូវបកស្រាយ ព្រោះអត់មានអ្នកប្ដឹង អត់មានភស្តុតាង ឃើញតែស្រែកលោមៗ អាហ្នឹងបើគាត់មានកម្លាំងគាត់ស្រែកតទៅទៀតទៅ ប៉ុន្តែខ្ញុំអត់ខ្វល់ ព្រោះខ្ញុំអត់បានធ្វើអ្វីទាំងអស់ ហើយខ្ញុំ ស្មារតីជាតិគោរពរដ្ឋធម្មនុញ្ញ»។
លោក ម៉ម សូណង់ដូ ត្រូវបានអាជ្ញាធរចាប់ខ្លួនប៉ុន្មានថ្ងៃ ក្រោយពីលោកបានមកដល់កម្ពុជាវិញ។ តុលាការក្រុងភ្នំពេញ បានកាត់ទោសឱ្យលោកជាប់ពន្ធនាគារចំនួន ២០ឆ្នាំ ទាក់ទងនឹងចលនាអបគមន៍បំបែករដ្ឋ នៅភូមិប្រម៉ា ឃុំកំពង់ដំរី ស្រុកឆ្លូង ខេត្តក្រចេះ។
ចំណែកលោក ហ៊ុន សែន វិញ កាលពីខែតុលា បានហៅលោក សុរិយា ស៊ូប៊ែឌី (Surya Subedi) អ្នករាយការណ៍ពិសេសរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ ទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា ថាជាជនត្រាច់ចរ ដើរសរសេររបាយការណ៍មិនសមហេតុផល។
លោក ហ៊ុន សែន៖ «អាហ្នឹងអង្គការសហប្រជាជាតិនឹងគេដែរ ហើយដើរតឹកឡិកៗ មកអ៊ីចឹង ទៅជួបនេះជួបណោះ ហើយទៅធ្វើរបាយការណ៍ រួចហើយឲ្យគេមកទទួលយក។ រដ្ឋអធិបតេយ្យមួយមិនអាចទទួលយកនូវអ្វីដែលជារបស់អ្នកដទៃបានទេ ត្រូវសួរប្រជាពលរដ្ឋសិន ឥឡូវឆ្នាំ២០១៣ សួរប្រជាពលរដ្ឋទៅ បើប្រជាពលរដ្ឋលែងត្រូវការគណបក្សប្រជាជនហើយគេបោះឆ្នោតទម្លាក់ ហើយ។ បើបោះឆ្នោតទម្លាក់ហើយ អ្នកឯងធ្វើទៅតាមលោកឯងហ្នឹងទៅ អាហ្នឹងខ្ញុំគ្រាន់តែថា និយាយឲ្យសិស្សចេះទេ ប៉ុន្តែក៏វាមានចំណែកមួយឲ្យអ្នកដទៃចេះដែរ កុំល្ងង់ពេក»។
លោក សុរិយា ស៊ូប៊ែឌី មានប្រសាសន៍កាលពីដើមខែធ្នូ ថា លោកមិនបានខកចិត្ត ឬអស់សង្ឃឹមដោយសារលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានប្រមាថមើលងាយ ឬបដិសេធមិនឲ្យលោកជួបពិភាក្សារកដំណោះស្រាយបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្សនៅ កម្ពុជា នោះទេ។
លោក សុរិយា ស៊ូប៊ែឌី៖ «អត់ទេ ខ្ញុំមិនមានការខកចិត្ត ឬអស់សង្ឃឹមទេ ខ្ញុំមានកិច្ចការដ៏សំខាន់ដែលត្រូវបំពេញសម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជា។ នេះហើយជាកាតព្វកិច្ចរបស់ខ្ញុំដែលទទួលបានពីអង្គការសហប្រជាជាតិ ដែលខ្ញុំត្រូវតែធ្វើបន្តទៅទៀតជាមួយមន្រ្តីរដ្ឋាភិបាល ជាមួយពលរដ្ឋសាមញ្ញ ជាមួយសង្គមស៊ីវិល និងមនុស្សគ្រប់ស្រទាប់ទាំងអស់ក្នុងសង្គមកម្ពុជា។ តាំងតែពីខ្ញុំបានធ្វើកិច្ចការនេះ គឺមានការរីកចំរើនខ្លះៗដែរ ដូច្នេះខ្ញុំមិន អស់សង្ឃឹមនោះទេ ប៉ុន្តែអ្វីដែលខ្ញុំខកចិត្តនោះ គឺថាបញ្ហាខ្លះគួរត្រូវបានដោះស្រាយ និងកែលំអរួចហើយ»។
នាយកប្រតិបត្តិទទួលបន្ទុកកិច្ចការតំបន់អាស៊ីនៃអង្គការឃ្លាំមើល សិទ្ធិមនុស្ស Human Rights Watch លោក ប្រែត អាដាម (Brad Adams) ថ្លែងថា ទំនាក់ទំនងជិតស្និទ្ធជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិក មានសារសំខាន់ណាស់សម្រាប់កម្ពុជា ពីព្រោះរាល់បណ្ដាប្រទេសរីកចំរើន និងអ្នកវិនិយោគធំៗនៅលើពិភពលោក សុទ្ធសឹងតែជាសម្ព័ន្ធមិត្តរបស់អាមេរិក ដូច្នេះដើម្បីអាចបង្កើតទំនាក់ទំនងល្អជាមួយអាមេរិកបាន លុះត្រាកម្ពុជា ជម្រះឲ្យអស់នូវវិបត្តិសិទ្ធិមនុស្សធ្ងន់ធ្ងរ និងបំបាត់អំពើពុករលួយជាលក្ខណៈប្រព័ន្ធក្នុងប្រទេសរបស់ខ្លួនជា មុន។
លោក ប្រែត អាដាម៖ «លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ចង់បានណាស់នូវភាពស្របច្បាប់នៃរដ្ឋាភិបាលរបស់ខ្លួន ពីព្រោះកេរ្តិ៍ឈ្មោះរបស់គាត់ក្នុងពិភពលោកត្រូវគេស្គាល់ជាបុរស ជើងខ្លាំង និងជាមេដឹកនាំផ្ដាច់ការ។ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ផ្ទាល់មិនអាចមានទំនាក់ទំនងល្អជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិកបានទេ ល្គឹកណាគ្មានការផ្លាស់ប្ដូរ និងធ្វើឲ្យប្រសើរនូវស្ថានភាពគោរពសិទ្ធិមនុស្ស។ ម្យ៉ាងទៀតក្រុមអ្នកវិនិយោគអាមេរិក មានសារសំខាន់ណាស់សម្រាប់កម្ពុជា ប៉ុន្តែសួរថា តើក្រុមហ៊ុនណាដែលហ៊ានបណ្ដាក់ទុននៅកម្ពុជា ប្រសិនកម្ពុជា ខ្លួនឯងគ្មានការគោរពច្បាប់ ហើយរាល់ប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រងរដ្ឋសុទ្ធសឹងតែជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងអំពើ ពុករលួយ។ ដូច្នេះក្រុមហ៊ុនទាំងនោះនឹងមិនអាចមានទំនុកចិត្តរកស៊ីនៅកម្ពុជា បានទេ។ រាល់ប្រទេសផ្ដល់ជំនួយធំៗនៅលើពិភពលោក ភាគច្រើនដើរតាមការដឹកនាំរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក ដោយសារអាមេរិក មានឥទ្ធិពលលើបញ្ហាច្រើនណាស់លើឆាកអន្តរជាតិ និងនៅតែជាប្រទេសមហាអំណាចដ៏សំខាន់មួយលើពិភពលោក»។
ចំណែកអ្នកវិភាគឯករាជ្យ លោកបណ្ឌិត ឡៅ ម៉ុងហៃ កាលពីចុងខែកក្កដា អះអាងថា ច្បាប់របស់កម្ពុជា ហាក់បង្កើតឡើងសម្រាប់មនុស្សពីរក្រុម គឺក្រុមពលរដ្ឋសាមញ្ញ និងពលរដ្ឋវិសាមញ្ញ។ លោកបញ្ជាក់ថា ពលរដ្ឋសាមញ្ញជាក្រុមមនុស្សដែលនៅក្រោមច្បាប់ រីឯពលរដ្ឋវិសាមញ្ញ គឺជាក្រុមមនុស្សដែលនៅលើច្បាប់ ហើយថា បញ្ហាទាំងនេះកើតឡើងដោយសារតែប្រព័ន្ធតុលាការកម្ពុជា នៅមិនទាន់មានលក្ខណៈស្របច្បាប់។
លោកបណ្ឌិត ឡៅ ម៉ុងហៃ៖ «តុលាការរបស់យើងហ្នឹង សឹងគ្រប់របាយការណ៍ សូម្បីរបាយការណ៍ថ្មីៗនេះ គឺយើងអត់មានឯករាជ្យទេ ហើយរឿងបង្កើតដោយច្បាប់នេះ ដោយសារអត់មានច្បាប់ស្ដីពីលក្ខន្តិកៈចៅក្រម និងព្រះរាជអាជ្ញា ដូច្នេះតុលាការយើងអត់មានមូលដ្ឋានច្បាប់ត្រឹមត្រូវ ហើយអត់ឯករាជ្យទៀតក្នុងការកាត់ទោសមនុស្សនៅឡើយទេ។ ដូច្នេះតុលាការយើងនេះរំលោភសិទ្ធិជនគ្រប់រូបមានសិទ្ធិទទួលបាន កាត់ទោសដោយតុលាការមានសមត្ថភាពឯករាជ្យ និងឥតលំអៀងដែលបង្កើតឡើងដោយច្បាប់»។
រីឯតំណាងអ្នកភូមិបឹងកក់ អ្នកស្រី ទេព វន្នី កាលពីពាក់កណ្ដាលខែវិច្ឆិកា បានទាមទារឲ្យប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាមេរិក លោក បារ៉ាក់ អូបាម៉ា (Barack Obama) ជំរុញឲ្យរដ្ឋាភិបាលបញ្ឈប់សកម្មភាពរំលោភសិទ្ធិមនុស្សតាមរយៈការ ផ្ដល់ដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ច និងជំរុញឲ្យកម្ពុជា មានប្រព័ន្ធតុលាការដែលជាអាចជឿទុកចិត្តក្នុងការរកយុត្តិធម៌ជូន ពលរដ្ឋ។
អ្នកស្រី ទេព វន្នី៖ «ពួកខ្ញុំមិនអាចរង់ចាំនូវការដោះស្រាយដ៏ រ៉ាំរ៉ៃរបស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ទៀតទេ ព្រោះពួកខ្ញុំរស់នៅវេទនាណាស់។ បើសិនជានៅតែបន្តអាដំណោះស្រាយរ៉ាំរ៉ៃ ហើយមានតែការលាបពណ៌ និងការប្រើអំពើហិង្សា និងការប្រើប្រាស់តុលាការដែលមិនឯករាជ្យនោះធ្វើបាបពួកខ្ញុំ ពួកខ្ញុំនឹងស្លាប់នៅថ្ងៃណាមួយជាមិនខាន។ ដូច្នេះខ្ញុំដាក់អក្សរ SOS នេះ ដើម្បីឲ្យគាត់ជួយសង្គ្រោះជីវិតពួកខ្ញុំតែម្ដង ជាពិសេសលោក ប៉ារ៉ាក់ អូបាម៉ា និងលោកជំទាវ ហ៊ីលឡារី គ្លីនតុន ត្រូវតែដោះស្រាយជំរុញរដ្ឋាភិបាល ដោះស្រាយជម្លោះគ្រប់សព្វបែបយ៉ាងនៅតំបន់បឹងកក់ និងបុរីកីឡា ក៏ដូចជាតំបន់ផ្សេងៗដែលកំពុងមានបញ្ហា»។
ទាក់ទងនឹងបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន កាលពីថ្ងៃទី១០ ខែធ្នូ ប្រកាសថា ប្រសិនបើគ្មានថ្ងៃ ៧ មករា ទេ នោះក៏គ្មានការគោរពសិទ្ធិមនុស្សអ្វីនោះដែរ។
លោក ហ៊ុន សែន៖ «ឥឡូវសិទ្ធិចាប់ផ្ដើមឡើងពីអី? សិទ្ធិចាប់ផ្ដើមឡើងពីការរស់រានមានជីវិត បើងាប់ទៅហើយតើទារសិទ្ធិហ្នឹងមកពីណា? បើគ្មានថ្ងៃ ៧ មករា ទេ ក៏គ្មាននរណាដង្ហែសិទ្ធិបានទេ ហើយខ្ញុំក៏មិនដឹងថា ពួកសិទ្ធិមនុស្សនៅទីណាដែរពេលហ្នឹង ហេតុអីបានជាមិនជួយផង? ពេលហ្នឹងគឺថា មួយថ្ងៃៗ មិនដឹងថា សម្លាប់អស់ប៉ុន្មាន។ ប៉ុន្តែសិទ្ធិមនុស្ស មិនមែនថា រស់ហើយឲ្យគេសង្កត់សង្កិនទេ តែសំខាន់បំផុតគឺឲ្យរស់សិនវើយ!»៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។
1 comment:
We have missed Chut Vuthy very much! May he rest in Peace!
Post a Comment