Sunday, December 16, 2012

CORRECT spelling of ឲ្យ (INCORRECT = អោយ)


Incorrect spelling of ឲ្យ as អោយ.


Samdech Sangh (Venerable) Chuon Nath Dictionary (1967) and another dictionary before 1977 have ឲ្យ 

Dictionaries of 2004, 2007 have ឱ្យ.

ឱ្យ​ is an accepted form of ឲ្យ.  However, the introduction page of Samdech Sangh Chuon Nath dico (1967-1968) edition - note No. ខ៣, he also indicated that while this form is correct, we should not use: ឱយ or អោយ.

Writing  អោយ (which is INCORRECT) is akin to texting in English luv.

It is common practice to write informally text or email messages "I luv you" but it doesn't make "luv" the correct spelling of "love".  The principle also applies to writing Khmer properly.


- Theary C. Seng, Phnom Penh, 16 Dec. 2012 


 

23 comments:

Anonymous said...

ក្បួន សម្តេច ជួន ណាត ជា ក្បួនគោល សំរាប់ កូនខ្មែរ ប្រើប្រាស់ បង្កើត ពាក្យ ថ្មី

ក្បួនសម្តេចជួន ណាត មិនទាន់ហៅ ជា ក្បួនត្រឹមត្រូវ ល្អ ឥតខ្ចោះ នោះទេ ប៉ុន្តែ អាចហៅ ជា ក្បួនគោល (ក្បួនដើម) សំរាប់ កូនខ្មែរ ប្រើប្រាស់ បង្កើត ពាក្យថ្មី ស្របតាម ការវិវត្ត របស់សង្គម។

ក្បួន ល្អឥតខ្ចោះ បំផុត ជា ក្បួនចេញពី បញ្ញាឆ្នៃប្រឌិត មានហេតុផល របស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ ពី គ្រប់ទិសទី ដែលជា ក្បួន រួមផ្សំ ពី៖

ក្បួន សម្តេចជួន ណាត + ក្បួន ខេមរយានកម្ម + ក្បួន ប្រើប្រាស់ ប្រចាំថ្ងៃ + ក្បួន បានពី ពាក្យបរទេស (ជាពិសេស អ៊ីងគ្លីស ឬ ចិន)។

ភាសាអ៊ីងគ្លីស សំបូរ ពាក្យថ្មី, ចំណែក ភាសាចិន មានដើមកំណើត យូរលង់ មានន័យ ស៊ីជំរៅ បែប ទស្សនវិជ្ជា។

សង្ឃឹម ថា នឹងមាន អស់លោក ខាងអក្សរសាស្រ្តខ្មែរ ចងក្រង ក្បួន ប្រើប្រាស់ អក្សរខ្មែរ តាម បែបបទ ក្បួនរួមផ្សំ ដែលជា ក្បួនទាន់ចិត្ត និង ប្រកបដោយ គុណភាព,

ឧទាហរ កន្លង ជា ជោគជ័យ វាយអក្សរខ្មែរ ទាន់ចិត្ត របស់ ក្រមអក្សរខ្មែរ យូនីកូដ-នីដា។

កូនខ្មែរ ពី គ្រប់ទិសទី សុទ្ធសឹង ស្រឡាញ់ អក្សរសាស្ត្រខ្មែរ បើ ឃើញ ប្រើប្រាស់ ពាក្យខុស ត្រង់ណា គួរ ពន្យល់ ហេតុផល អោយបាន ច្បាស់!! មិនគួរ ជេរប្រមាថ ពាក្យអសុរស ព្រោះ ថា ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ រាល់រូប ទាំង ក្នុងប្រទេស ទាំង ឯនាយសមុទ្រ សុទ្ធសឹង បាននិងកំពុង ខំរួមគ្នា អភិវឌ្ឍ ភាសាខ្មែរ តាម លទ្ធភាព/សមត្ថភាព រៀងខ្លួន

ឧទាហរ ជាក់ស្តែង ការអភិវឌ្ឍ ក្រមអក្សខ្មែរ យូនីកូដ-នីដា អាចអោយ គ្រប់ កូនខ្មែរ សរសេរ ឬ ប្រែសំរួល បានរហ័ស រាល់អត្ថបទ បរទេស ជាអក្សរខ្មែរ សំដៅ ងាយ ប្រាស្រ័យទាក់ទង រវាងគ្នា ឆ្លងទ្វីប តាម ICQ - Google Talk - Skype - MSN Messenger - Yahoo Messenger ជា អក្សរខ្មែរសុទ្ធ, កំហិតខំ ប្រើប្រាស់ អក្សរខ្មែរ លើ វ៉ែបសៃថ៍ ឬ លើ ទីប្រជុំមតិ សរ បញ្ជាក់ គ្រប់ កូនខ្មែរ បាននិងកំពុង ខំអភិវឌ្ឍ អក្សរសាស្រ្តខ្មែរ ហើយ ។

សង្ឃឹម កំហិតខំ នេះ នឹង បន្ត រៀងដរាប!!!

អាន ផងដែរ៖ http://khmer.cc/community/t.c?b=17&t=633

Anonymous said...

ឲ្យ or ឱ្យ are the sanscrit language

អោយ is the real Khmer language

Today, អោយ is correct to use.

Anonymous said...

7:47 PM, the English language uses the French term "coup d'etat" and keeps this correct spelling and not make up without any standard an English spelling based on pronunciation "coo datar".

Anonymous said...

អក្្សរពេញតួរ ពិបាករកបន្តិចនៅ់លើ computer keyboard
ដូច្នេះការ សរសេរ អក្សរសំរាយ អោយ ហាក់ដូចជារហ័សឬស្រួលជាង ។

Anonymous said...

Khmer language is very complicated to learn especially for foreigner, due to a lot of consonant and vowel..
we should leave people the choice of writing as they pronounce or the usual writing.
English language is very rich, evolving because it comes from French, German, Italian, Latin, etc...and then assimilate them. But it doesn't prevent it from flourishing, harmonious. Khmer language should follow
it. Don't try to translate all common foreign words and idioms, it would better to assimilate them like our own language. For example, coup d'etat, weekend, email...

Anonymous said...

Theary seng care a lot about khmer spelling but she never care about khmer people because i never hear anything that she said about any problem that khmer face at all. did some one hear her said about YOUN take Cambodian land ? and you thing spelling is bigger problem than millions and millions of youn come to make a living in Cambodia right now and sooner a khmer spelling that Theary care will be gone.

Anonymous said...

Theary seng care a lot about khmer spelling but she never care about khmer people because i never hear anything that she said about any problem that khmer face at all. did some one hear her said about YOUN take Cambodian land ? and you thing spelling is bigger problem than millions and millions of youn come to make a living in Cambodia right now and sooner a khmer spelling that Theary care will be gone.

Anonymous said...

OK 12:21, eye won to learn Viet language too.

Anonymous said...

Dear Ms. Theary,

I admire and sincerely appreciate for your research on Khmer spelling. I agree with you when you do good for Khmer, but sometimes, you went to far to the other direction which are not for the interest of Khmer people. This my opinion. Please keep working on spelling. I 100% support you.

Anonymous said...

ពាក្យណាគេអាចកែតម្រូវតាមកាលៈទេសៈបានក៏
គួរពិភាក្សាគ្នាជាការល្អ តែពាក្យដែលយើងមិនអាចធ្វើ
ដោយមិនយល់ជម្រៅឬឫសគល់ទេក៏យើងមិនគួរ
សន្និដ្ឋានតាមគំនិតសុញរបស់យើងដែរ គ្រប់ភាសា
ក្នុងលោកនេះមិនមានភាសាណាមួយអាចអានត្រឹម
ត្រូវតាមតួអក្ខរៈដែលប្រកបនោះបានឡើយ ។
ចំពោះភាសាខ្មែរយើងក៏ដូចភាសាដទៃ គឺការអាន
តាមស្រួលមាត់ឬសំនៀងពីរោះស្ដាប់ប៉ុណ្ណោះ មិនថាពាក្យនោះជាពាក្យខ្មែរសុទ្ធឬក្លាយពីបាលី
ឬសំស្ក្រឹតឡើយ ។ ពាក្យខ្មែរថា ប៉ុណ្ណោះ
យើងអានថា ប៉ុណ្ណេះ អន៉្លក់ ជា អន្លក់ សន់លាង
(សន្លាង)ជាសន់ឡាង ជាដើម។ល។ តែសព្វថ្ងៃ
ការសរសេរដែលឃើញ ដូចពាក្យ ចំណី ជាចំនី
ចំណែក​ ជា ចំនែក ។ល។ ខ្ញុំមិនយល់ស្របតាម
ទេ អ្នកខ្លះយល់ថាអាចសរសេរ ន ជា ណ ក្នុង
ពាក្យខ្លះ ដូចជាចង់ថា ណាៗ ទៅជាសរសេរ
នានា គឺខុសទាំងស្រុង មិនយល់ស្របតាមទេ
ចំពោះពាក្យ ឲ្យ នេះតាមការពន្យល់របស់
សម្ដេចសង្ឃ លោកថា ជា អញ្ញត្រស័ព្ទ
តាមសាស្ត្រា ឬសីលាចារិកជាដើមប្រើបែបនេះ
ដូចពាក្យបារាំង Rendez-vous ជាដើមសូម្បី
អង់គ្លេសក៏ប្រើដែរ សូមអស់លោកពិចារណា
អរគុណ

Anonymous said...

សូមចូលរួមយោបល់ ទាក់ទងទៅនឹងការរកឃើញ
យូនីកូដ នៃពួកអស់លោកអ្នកប្រាជ្ញជំនាន់ថ្មី គឺវា
គ្រាន់តែសម្រួលក្នុងក្នុងការសរសេរលើ PC តែ
ប៉ុណ្ណោះ គ្មានទាក់ទងទៅនឹងវចនានុក្រមរបស់
សម្ដេចសង្ឃជួនណាតនោះទេ។អ្វីទាំងអស់ទាំង
វេយ្យករណ៍ ពាក្យពេជ ខ្មែរទាំងនោះ ពួកក្រុម
អស់លោក សុំឲ្យតែចេះ ក្នុងវចនានុក្រមរបស់
សម្ដេចសង្ឃជួនណាត ឱ្យតែបានមួយភាគ
នោះវាជាការប្រសើរហើយ សុំកុំចង់ដេកស្រ
មៃបង្កើត ឬ យកអក្សខ្មែរទៅក្រឡៃ ចង់អួត
ខ្លួនគ្រាន់បើ វាគ្មានប្រយោជន៍អីទាល់តែសោះ
យើងមើលតែ ខ្មោចលោកគេងវ៉ាន់សាក់អីគេ
នោះ ចង់ធ្វើនេះធ្វើនោះ ទីបំផុតគ្មានបានការ
ទាល់តែសោះ អ្វីដែលគាត់ធ្វើ ឥតប្រយោជន៍
ទាំងស្រុង៕សូមកូនខ្មែរជួយថៃរក្សាសម្បត្តិ
វប្បធម៌យើងឲ្យបានស្ថិតឋេរគង់វង្សចេរកាល
រៀងទៅ ប្រឆឈាងដាច់ខាតនូវគម្រោងសម្លាប់
វប្បធម៌ខ្មែរពីសំណាក់ជនល្ងង់ខ្លៅមួយចំនួន
ចេះស្ទើរភ្លើង បំរើយួនដាច់ថ្លៃ ចង់កែប្រែអក្សរ
ខ្មែរ ដោយគ្រាន់តែសរសេរ ពន្យល់ពីសាសនា
បន្តិចបន្តួចប៉ុណ្ណោះ។សុំឲ្យតែចេះពាក្យខ្មែរក្នុង
វចនានុក្រមខ្មែរ បានមួយភាគ គឺវាល្អណាស់ទៅ
ហើយ។សូមអរគុណ!គ្មាននរណាម្នាក់ចេះពាក្យខ្មែរ
អស់ទេ សូមបញ្ឃប់អំណួត ចង់ធ្វើនេះ ធ្វើនោះ
នាំឲ្យប៉ះពាល់នឹងវិនាសដល់អក្សរសាស្រ្តខ្មែរ៕

Anonymous said...

អរគុណណាស់ដែលលោកបានដាក់ជាសំណួក្នុង
ទំពរ័នេះមកជជែកគ្នា។
ខ្ញុំបាទមានយោបល់មួយឲ្យលោកយកទៅគិត...
ដូច្នេះ ឲ្យ នេះមិនមែនរបស់ទេខ្ញុំអាចឲ្យយមន័យ
នេះថាត្រឹមត្រូវ។ តែខ្ញុំនិងមានរបស់មួយអោយទៅ
អ្នកនៅថ្ងៃបុណ្យកំណើតព្រះយេស៊ូគ្រិស្តខាងមុខនេះ សុំអ្នកកុំប្រកាន់និងអំណោយដ៏តិចតួចរបស់ខ្ញុំ
ដូច្នេះក្រៅពីរបស់អោយជាអំណោយខ្ញុំសរសេរថាឲ្យដាក់ជើង ្យ ជានាម(កុំប្រើសេចក្តីអំណោយ)។
ខ្ញុំមិនហ៊ានអះអាងថា ខ្ញុំសរសេរនេះត្រឹមត្រូវទេ..
សូម្បីតែសម្តេចព្រះសង្ឃរាជជូន ណាតក៏លោក
បានពន្យល់ដែរនៅក្នុងវចនានុក្រមនេះ និងចាត់
ទុកវចនានុក្រមខ្មែររបស់លោកថាជាផ្លូវលំសំរាប់
ទុកជូនដល់អ្នកប្រើ,តែ លោកបានសូមដល់អ្នក
ជំនាន់ក្រោយជួយកែលំអរចាក់កៅស៊ូបន្ថែមផង៕

Anonymous said...

Where do we get the word, Alphabet from? Greek? German? Latin? French?

You'll never guess--shall I tell you? Nope, it doesn't come from Greek alpha.

Anonymous said...

Know what you know the ones you don't know , you should learn to know.
No one knows everything.some bloggers here said,
Cambodian has a lot of alphabetical letters, but Thai
Has more than 40 letters.Khmer has only 33 .egrasso740

Anonymous said...

ពេញចិត្តណាស់ លោក 11:08 PM ដែលបាន
ជូនឧទាហរណ៍ ដ៏វិសេសសម្រាប់បងប្អូនខ្មែរយើង
មួយចំនួន ដែលបានប្រើប្រាស (សេចក្តីអំណោយ)។
ខ្ញុំបាននៅចាំ សម្ដេចសង្ឃជួនណាត ពន្យល់ដល់
និស្សិតនិងគ្រូបង្រៀនដែល ប្រើប្រាសមិនត្រូវក្បួន
គឺ នាមជាមួយនាម (សេចក្តីអំណោយ)គួរសរសេរ
សេចក្តី ឬការ ឲ្យ ទើបត្រឹមត្រូវ នឹកឃើញគ្រា
នោះសម្ដេចសង្ឃ ស្ដីបន្ទោស ដល់គ្រូបង្រៀន
ដែលប្រើប្រាស ដូចជា សេចក្តីអំណោយ ការទង្វើ
ការជំនួយ សេចក្តីជំនូនពរ ជាដើម...ទាំងនេះវាខុស
ក្បួនវេយ្យករណ៍ខ្មែរ៕សូមអរគុណម្ដងទៀត ចំពោះ
ការចុះផ្សាយរបស់លោក 11:08 PM ស្ដីពីការសរសេរ
នាម ជាមួយនាម សេចក្តីអំណោយ ឬ ការសំណេរ
....៕

Anonymous said...

Funny lesson of Khmer language from the one who didn't even know how to write and speak Khmer correctly nor care about Khmer or understand Khmer culture or history

Anonymous said...

I do respect all opinions above, however I'd like to refer the discussion to the Khmer saying: "Aksor Rorlot Jiet Rorleay" = When our writing/script finish our nation will be destroyed.

This is a very important issue because it's the backbone of the Khmer culture, and it's a paradox that all Khmer people must be serious about it.
It is not about Theary Seng nor samdachsang Chuoun Nat, it is about a future of Khmer LITERACY and LITERATURE. If Khmer people cannot preserve the original literature of Khmer language which involves: the understanding of its VOCABULARY (correct spelling)and GRAMMAR(correct rules of the literacy/writing)then the language will be "Rorlot" = Finish and Cambodia will be "Rorleay" = destroyed.

Facts are:
Khmer language and literacy were severely damaged by the Khmer Rouge regime. We were forced to adopt the language of the Khmer communist revolution which have been invented by the extremist and the uneducated Khmer people. It was the official language that ingrained to those who do not have or have very little understanding about Khmer literacy. Many have been using and abusing the language to serve their emotion and advantages. Consequently Khmer people have been suffering of the ignorance and negligence of the use of the language. A perfect example, during UNTAC Sihanouk told Akashi that the word "YOUN" is a derogatory term for Vietnamese(?)and we all learn of what happened after that.

Since 1979 until present time Khmer language has not been well preserved but utilized for the sake of individual rationality to conform to their surrounding and interest. Khmer language has been abused by their own people especially by those who are in power of all institutions, from politicians to religious leaders and artists then to our commoners the new generation, who are not very lucky like many of us to know the beauty of Khmer literacy. For example: the completed alphabet such as ឲ្យ or ឱ្យ called "Srak Penh Tuor" which doesn't need to form with other consonant/s to become a word; Wannayouth (the extra consonants to determine the sound of a word)the grammar rule of sound Khorsaak and Akkhosaak etc...

It's all up to us Khmer people! to take serious action and come up with a common agreement to find the way to preserve our language. We all are equipped with knowledge and resources, but we must use them wisely to help and enrich the knowledge of our young generation to learn not to destroy. It will be against our motherland and the Khmer people if you use the language to serve your ego or personal interest. It's not too late if we start from now.

Yeay Tep

Anonymous said...

Its seems to me that she does cares about khmers people and khmers' land here my reason: She lives in Cambodia there are limitation to almost everythings related to yuon Hanoi affair with srok Khmer under Hun sen regime.She lives in the regime that suppressed freedom of speech or freedom of press as we all knew.She has a courages to played dots game and got pushed and rought up during Asian summit.Its so easy for people lived abroad to criticizing her or anyone else for not doing enough to help khmers people in srok Khmer these days but the truth is its very hard because this regime is yuon's puppet they will put anyone in jail for working against its boss Hanoi.

Theary seng got a lots of courages but she alone won't make much different just like an egg trying to fight with a rock.The regime is so crazy from the top to the bottom all they do is protect its boss yuon Hanoi at the expense of poor khmers people.I don't blame her because the situation in Cambodia that she lives in is under the influence of Yuon hanoi she can't do much,if she dares Cpp will put her in jail like Mr Mam Sonondo our hero today.Please you got to understand the situation that she lives in,Hun sen doesn't cares about anyone he didn't even cares about UN representative imagine that....

Kmenhwatt

Anonymous said...

Good response Yeay Tep.

I, having known the language once is having a hard time picking it up again. I would say I only know about 20 percent of recognize words.

W~W

ខែ្មរក្រោម said...

មិនទាន់មានអ្នកណារៀបរៀងអក្សរសាស្រ្តខ្មែរឲល្អត្រឹមត្រូវដូចសម្តេចជួនណាត មិនទាន់មិនទេ បើចង់សសេរឲលឿនដូចព្រួញបង្កើតយូនីកូដខ្មែរសសេរឈប់ប្រើជើងដូចភាសាថៃទៅ ក្រោយនេះយើងឈប់ប្រើជើងហើយឈប់ប្រើវេយ្យករណ៍ដែរ​​ ឬ១បានតែនិយាយភ្លើណាស់​មុននិងនិយាយថាអក្សរសាស្រ្តខែ្មរសម្តេចជួនណាតរៀបរៀងមិនទាន់បានត្រឹមត្រូវនៅលើយ ខ្លួនឯងអ្នកនិយាយត្រូវធ្វើឲបានសិនសឹមនិយាយ។

Anonymous said...

សេង ធារី ស្អីហ្នឹង!
ជាចារនារី និងជា ឆ្កែបំរើយួនយៀកកុង,
ចង់បំបាត់ភាសានិងអក្សរខ្មែរឱ្យរលាយ,
ដោយយក​លេស មិនត្រូវប្រើពាក្យអសុរស៕

Anonymous said...

បើ​តាម​សិលា​ចារិក​វិញ ឲ្យ​ ក៏មាន សរសេរជា ឱយ ក៏​មានដែរ ។ ហើយ​បើ​តាម​សិលា​ចារិក​ទៀត​នោះ គេ​មិន​សរសេរ សំណាង បែប​ហ្នឹង​ទេ គឺ​គេ​សរសេរ សំនាង !!! តែ​អស់​ហ្នឹង​ទុក​ឲ្យ​អ្នក​មាន​សមត្ថកិច្ច​គេ​គិត​គូរ​ចុះ អ្នក​ប្រើប្រាស់​ធម្មតា គួរ​សរសេរ​តាម​វចនានុក្រម​ បាន​ល្អ។

Anonymous said...

ប្រទេសខ្មែរ តាម ខ្សែព្រឹត្តិការ

“ ថ្ងៃ ៧ មករា ១៩៧៩ ជា ថ្ងៃ បរាជ័យ របស់ ប៉ុល ពត និង ជាថ្ងៃ ដែល កូនខ្មែរ ចេញ ពី របប កំមុយនិស្ត ផ្តាច់ការមួយ (ប៉ុល ពត) ចូលទៅ របប កំមុយនិស្ត ផ្តាច់ការ (យួនកាន់កាប់ ១៩៧៩-១៩៩១) មួយទៀត"។

កូនខ្មែរ បានរស់ ទ្រាំទ្រ វេទនា បំផុត ជាពិសេស ក្រោម ការកាន់កាប់ របស់យួន រហូត ដល់ ខែ តុលា ២៣, ១៩៩១ (សន្ធិសញ្ញា ក្រុងប៉ារីស) ទើប បានស្គាល់ ខ្លះ ពន្លឺ សេរីភាព។

ប៉ុន្តែ ថ្ងៃ ដែលកូនខ្មែរ ពិតជា បានស្គាល់ សេរីភាពដំបូង នោះ ជា ថ្ងៃ ២៣ ដល់ ២៨ ឧសភា ១៩៩៣ (ថ្ងៃបោះឆ្នោត ទូទៅ រើសតំណាងរាស្រ្ត លើកដំបូង នៅ ទូទាំងប្រទេសខ្មែរ រៀបចំឡើង ដោយអង្គការ UNTAC (អង្គការ តំណាងអង្គការសហប្រជាជាតិ) ហើយ រាជាណាចក្រទី ២ ក៏បានចាប់បដិសន្ធិឡើង នៅឆ្នាំ ១៩៩៣ ដែរ”
នោះ ជាឃ្លា ដែល កូនខ្មែរ គ្រប់ជំនាន់ ត្រូវតែ ចងចាំ ជានិច្ច គ្មានភ្លេចមួយវិនាទី ព្រោះ ថ្ងៃ ៧ មករា ១៩៧៩ ជា និមិត្តរូប នៃលំហូរពួកយួន ចូលតាំងទី នៅប្រទេសខ្មែរ ក្នុងគោលដៅ កាន់កាប់ ទាំងស្រុង ប្រទេសខ្មែរ ដោយសន្តិវិធី ក្នុង អនាគតមិនយូរ, ក៏ជា ថ្ងៃរំលឹកឡើងវិញ អំពើក្បត់ជាតិ របស់អាសំដាចម៍បណ្ឌិតអត់សាលា ហ៊ុន សែន ក្បត់ជាតិ ខូចសរសៃប្រសាទ (បើតាម សំដី របស់ប៉ែន សុវណ្ណ, អតីតចៅហ្វាយ របស់ហ៊ុន សែន) កាត់ដី អោយយួន នៅឆ្នាំ ១៩៨០, ១៩៨៥, ១៩៩០, ២០០៥។

ចំណែក ខែ ឧសភា ២៣-២៨, ១៩៩៣ បោះឆ្នោតទូទៅ ដំបូង នៅ ប្រទេសខ្មែរ ជាថ្ងៃ ដែលកូនខ្មែរ មានសេរីភាព ពិតប្រាកដ ប៉ុន្តែបច្ចុប្បន្ន កូនខ្មែរ គ្មានសេរីភាព បញ្ចេញមតិ រិះគន់ រាល់ទង្វើព្រៃ របស់រដ្ឋាភិបាលផ្តាច់ការខ្មែរ ជាពិសេស បញ្ហាព្រំដែន ខ្មែរ-យួន និង ពួកយួន ជាង ៤ លាននាក់ តាំងទីរស់នៅ នៅគ្រប់ច្រកល្ហក ក្នុង ប្រទេសខ្មែរ ពី ទីក្រុង រហូត ជនបទដាច់ស្រយាល!

ខែ តុលា ២៣, ១៩៩១ សន្ធិសញ្ញាក្រុងប៉ារីស ជាពន្លឺសេរីភាព សំរាប់កូនខ្មែរ,
www.usip.org/publications/peace-agreements-cambodia

យួន វាយចូលប្រទេសខ្មែរ លើកដំបូង នៅដើមឆ្នាំ ១៩៧៨ ដោយកាន់កាប់រាល់ខេត្តខ្មែរ (ពីស្ទឹងត្រែង ដល់តាកែវ) ជាប់ព្រំដែនប្រទេសយួន និងដកទ័ពទៅវិញ (ប៉ុន្តែបានបង្កប់ ច្រើនភ្នាក់ងារសំងាត់ ក្នុងប្រទេសខ្មែរ, ភ្នាក់ងារសំងាត់ទាំងនោះ រស់ក្នុងព្រៃ ឈ្មោះថាខ្មែរ "ស" ភាគច្រើន អត់ចេះភាសាខ្មែរ, បើទ័ពប៉ុលពត ចាប់បានខ្មែរ "ស" ៗធ្វើកាយវិការ ជាមនុស្សគ),
យួនវាយចូលប្រទេសខ្មែរ លើកបន្ទាប់ នៅដើមឆ្នាំ ១៩៧៩, រួចកាន់កាប់ប្រទេសខ្មែរ រហូតដល់ ឆ្នាំ ១៩៨៩ ព្រោះឆ្នាំ ១៩៨៩ ជាឆ្នាំមានការផ្តើមចរចារ នៅក្រុងប៉ារីស រវាង រុមត្រីភាគី (សីហនុ, ខៀវសំផន, សឺនសាន) និង យួនភាគី (ហ៊ុនសែន) ចាត់ចែងឡើងដោយ អង្គការសហប្រជាជាតិ និងបានចុះហត្ថលេខា រវាងគ្នា នៅខែ តុលា ២៣, ១៩៩១ សំរេចអោយមាន ការរៀបចំបោះឆ្នោតទូទៅដំបូង ខែ ឧសភា ២៣-២៨, ១៩៩៣ សំរាប់រើស តំណាងរាស្ត្រខ្មែរ និង នាយករដ្ឋមន្ត្រីប្រទេសខ្មែរ។ ការបោះឆ្នោត ត្រូវបានធ្វើក្រោម ការចំណាយ/ចាត់ចែង/ឃ្លាំមើល របស់ទ័ពអង្គការសហប្រជាជាតិ។

យួនវាយចូលប្រទេសខ្មែរ ជាយុទ្ធសាស្ត្រ របស់យួន៖- ចង់បានប្រទេសខ្មែរ តាំងពីយូរ តាមគោលគំនិត របស់ តាហូរឈាមធ្មេញ - អោយបានមុនពេលប្រទេសចិន តាំងទ័ពទ្រង់ទ្រាយធំ នៅប្រទេសខ្មែរ បន្ទាប់ពីចិនបានសាងសង់រួចរាល់ ព្រលានយន្តហោះ ខ្នាតអន្តរជាតិ នៅជាយក្រុងកំពង់ឆ្នាំង។